Türkiye 6 Şubat sabahında korkunç manzaralara tanıklık ederek yeni güne uyandı. Yaşanan felaketin sonrasında çocukların ruhsal sağlığını korumak için kişilerin yaklaşımı daha büyük önem taşımaya başladı. Doğangün deprem sonrasında çocuklara psikososyal yaklaşımın nasıl olması gerektiğini anlattı.
Afet ve Deprem Tedavi Kılavuzu’nda çocuklara deprem gibi travmatik durumların sonrasında yaklaşımların önemli olduğunu vurgulandı.
Psikolojik ilk yardım etkili bir iletişim kurmayla başlar. Bilgi toplanır, hazırlık yapılır. ‘izle-dinle-bağ kur” sistemiyle çocukla güvenli bir bağ kurmayı amaçlar. Çocuklar yaşlarında bağımsız olarak travmalara deprem gibi olaylara karşı farklı farklı reaksiyonlar verirler. Çocuklar travmatik olaylara karşı bedensel belirtiler (karın ağrısı, baş ağrısı vb.), uyku sorunları, kontraysan sorunu, normalde keyfi aldıkları etkinliklere karı ilgi kaybı, regresif davranışlar (sarılma, yatak ıslatma veya parmak emme), suçluluk duygusu, yeme sorunları ile öfke sorunları gibi tepkiler verebilirler.
Çocuklara korkutucu olaylar hakkında konuşurken temel amaç gördüklerini ve duyduklarını anlamlandırmalarına yardımcı olmaktır. Çocuk ve ergenler yardımcı olmak için ilk olarak güvende olduklarından ve temel ihtiyaçlarının karşılandığından emin olun. Felaketin hiçbir şekilde onların suçu olmadığı konusunda güvence verin. Davranışları, konuşmaları ve duygularındaki ani değişikliklere karşı sabırlı olun. Olay ve duyguları hakkında konuşmalarına, yazmalarına ve resimler çizmelerine izin verin. Üzülmelerine veya ağlamalarına izin verin. Uyumakta zorlanırsa kısa bir süreliğine odanızda veya ışık açarak uyumasına izin verebilirsiniz. Yatmadan önce hikayeler okumak, birlikte akşam yemeği yemek ve oyun oynamak gibi rutinler oluşturabilirsiniz. Kontrolün kendilerinde olduğunu hissetmelerine yardımcı olun.
Onlar hazır hissetmeden olanları konuşmayın. Olaya ilişkin kendi tepkileriniz farkında olmadan konuşmayın. Çok cesur ve güçlü olmalarını beklemeyin. Yoğun duygular sergilerlerse sinirlenmeyin. Yatak ıslatmaya, parmak emmeye başlarsa tepki göstermeyin. Tutamayacağınız sözler vermeyin.
Her çocuk farklı yas tepkileri gösterebilir. Çocuklarda yas sürecinde kaygı, mutsuzluk, öfke, suçluluk, inkar etme, tepkisizlik hali gibi olağan tepkiler görülebilir. Çocukların yas sürecinde yaşına uygun şekilde ölümle ilgili bilgi verin. Dürüst olun, hislerini anlatması için uygun ortamı sağlayın. Soru sormasına izin verin. Rutinlerine devam edin. Akademik beklentiyi düşürün. Akran desteğini arttırın. Ölümü açıklarken soyut kavramlar kullanmaktan kaçının. Israrcı olmayın, yargılamayın, hislerini küçümsemeyin. Yaşından büyük sorumluluklar yüklemeyin.
Sık sık olay anını yeniden yaşatılmak, çok şiddetli endişe veya korku yaşamak, çarpıntı, terleme, kolayca irkilme gibi kaygı belirtileri göstermek, çok üzgün veya çökkün olma, aşırı ve kontrol edilemeyen öfke nöbetleri, riskli davranışlar, okul ve arkadaş ilişkilerinde sorunlar, kabus ve diğer uyku sorunları gibi belirtilerin sürekli ve yoğun olması durumda bir çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanına başvurmak gerekir.
