Brezilya’daki São Paulo Üniversitesi öncülüğünde yapılan kapsamlı bir araştırma, ultra işlenmiş gıdaların yalnızca %10’luk tüketim artışının bile erken ölüm riskini %3 oranında artırabileceğini ortaya koydu.
240 binden fazla kişi incelendi
Araştırma, dünya genelinde 240 binden fazla kişinin verilerinin incelendiği geniş kapsamlı bir meta-analiz olarak gerçekleştirildi. Krakerlerden hazır yemeklere, kutulu içeceklerden paketli atıştırmalıklara kadar pek çok ürünün dahil olduğu ultra işlenmiş gıdalar, yalnızca uzun raf ömürleriyle değil, sağlık üzerindeki ciddi etkileriyle de dikkat çekiyor.
“Gerçek gıda içermiyor” uyarısı
Araştırmanın ortak yazarı ve NOVA gıda sınıflandırmasının yaratıcısı Prof. Carlos Augusto Monteiro, ultra işlenmiş gıdaların neredeyse hiç “gerçek gıda” içermediğini vurguladı. Monteiro’ya göre bu ürünler; kimyasal işlemlerden geçmiş bileşenler, tatlandırıcılar ve sentetik katkı maddeleriyle üretiliyor. Amaç ise yalnızca raf ömrünü uzatmak ve bağımlılık yaratacak lezzeti sağlamak.
Sağlık riskleri alarm veriyor
2024 yılında yayımlanan farklı araştırmalar da ultra işlenmiş gıdaların sağlık üzerindeki etkilerini destekliyor. Bu çalışmalara göre:
Kaygı bozukluğu riski: %53
Obezite riski: %55
Tip 2 diyabet riski: %40
Uyku bozukluğu riski: %41
Depresyon veya erken ölüm riski: %20
Uzmanlar, yalnızca günde bir porsiyonluk artışın bile bu ciddi sağlık risklerini tetikleyebileceğini belirtiyor.
ABD örneği çarpıcı
Araştırmalarda dikkat çeken bir diğer nokta ise ABD’deki tüketim oranları. Ortalama bir Amerikalı bireyin günlük kalori alımının %55’i ultra işlenmiş gıdalardan oluşuyor. Çalışmalara göre, bu oran sıfıra indirilebilseydi yalnızca 2017 yılında 124 bin erken ölüm önlenebilirdi.
Uzmanlar uyarıyor
Her ne kadar bu çalışmalar net bir neden-sonuç ilişkisi kurmasa da, farklı ülke ve kültürlerde benzer sonuçların tekrar edilmesi, ultra işlenmiş gıdaların sağlık üzerindeki etkilerinin tesadüf olmadığını ortaya koyuyor. Uzmanlar, işlenmiş gıdaların “masum birer atıştırmalık” olarak görülmemesi gerektiğini vurgularken, beslenme alışkanlıklarının gözden geçirilmesini tavsiye ediyor.
