Türkiye’de afet yönetiminin dijital omurgasını oluşturan iki temel sistem—AYDES (Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi) ve TABB (Türkiye Afet Bilgi Bankası)—hem sahada hem de masa başında afet yönetiminin etkisini artırıyor. İşte bu sistemlerin ayrıntılı işleyişi:
Afet Yönetiminin Yeni Yüzü: AYDES Nasıl Çalışıyor?
AFAD tarafından geliştirilen Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (AYDES), afet anında hızlı karar almayı ve kaynakların doğru kullanılmasını sağlıyor. Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) ile uyumlu şekilde çalışan sistem; olay komuta modülü, mekânsal bilgi sistemi ve iyileştirme modülleri üzerinden afetin her aşamasında görev alıyor.
Sistemin en önemli özelliklerinden biri, afet anında görevli personele SMS ve e-posta yoluyla anlık bildirim göndermesi. Bu sayede hangi kurumun nerede, hangi görevle sahada olacağı saniyeler içinde belirleniyor. Ayrıca uydu görüntüleri üzerinden ön hasar tespiti yapılıyor ve sahadan gelen raporlar eş zamanlı olarak sisteme yükleniyor. Böylece afetin boyutu, ihtiyaç duyulan kaynaklar ve müdahale ekiplerinin dağılımı doğru şekilde yönetilebiliyor.
TABB: Türkiye’nin Afet Hafızası
Türkiye Afet Bilgi Bankası (TABB) ise afetlerle ilgili bilimsel çalışmaların, raporların ve saha verilerinin tek merkezde toplandığı dijital arşiv olarak öne çıkıyor. TABB içerisinde akademik makalelerden tezlere, fotoğraf ve videolardan saha raporlarına kadar binlerce içerik yer alıyor.
Sistem ayrıca DesInventar Türkiye ve Türkiye Ulusal Afet Arşivi (TUAA) verilerini de içeriyor. Böylece geçmişte yaşanan afetlerin türü, şiddeti, neden olduğu can ve mal kayıpları gibi tüm bilgiler kayıt altına alınıyor. 2016 yılı itibarıyla TABB’de 111 bini aşkın doküman ve 15 bin afet verisi bulunuyordu. Bugün bu sayıların çok daha üstünde bir arşivle, hem akademisyenlere hem de kamu kurumlarına ışık tutuyor.
Mobil Erişimle Sahada Bilgiye Ulaşmak Mümkün
AYDES ve TABB yalnızca masaüstü uygulamalarla değil, mobil cihazlar üzerinden de kullanılabiliyor. Özellikle saha ekipleri, afet bölgesinde anlık veri girerek sistemin güncellenmesini sağlıyor. Bu özellik sayesinde merkezdeki karar vericiler, sahadaki güncel bilgileri anında görüp yönlendirmelerde bulunabiliyor.
Afet Yönetiminde Bilgi ve Koordinasyon Gücü
Uzmanlara göre AYDES, afet anında “anında müdahale ve koordinasyon” görevini üstlenirken; TABB ise “bilgi, hafıza ve analiz merkezi” işlevi görüyor. İki sistem birlikte kullanıldığında, hem afetin ilk saatlerinde doğru adımlar atılıyor hem de uzun vadede daha güvenli şehirler inşa edilmesi için bilimsel veri sağlanıyor.
