Gaziantep, zengin kültürel ve tarihi dokusuyla dikkat çeken şehirlerden biri olarak öne çıkıyor. Kentte Osmanlı döneminden günümüze ulaşan eski kiliseler, son yıllarda gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları sayesinde yeniden işlev kazanıyor. Bu restorasyon projeleri, sadece kültürel mirası korumakla kalmıyor, aynı zamanda turizme ve şehrin ekonomik hayatına da katkı sağlıyor.
Gaziantep’teki kiliseler, Osmanlı döneminde şehrin gayrimüslim nüfusuna hizmet veren dini yapılar olarak önemli birer sosyal merkez işlevi görmüş, kent dokusunun şekillenmesinde rol oynamıştı. Restorasyonlarla birlikte bu yapıların tarihi dokusu korunarak yeni kullanım alanlarına dönüştürülüyor.
Kendirli Kilisesi: Gaziantep kent merkezinde Atatürk Bulvarı üzerinde yer alan Kendirli Kilisesi, 1898 yılında inşa edildi. İlk kilisenin maddi sıkıntılar nedeniyle yıkılması ve ardından Fransız misyonerler ile Katolik camiasının desteğiyle yeniden yapılması, kilisenin tarihindeki önemli bir dönüm noktası oldu.
Kilise, 1920-1921’deki Antep Kuşatması sırasında siper olarak kullanılmış, daha sonra sinema, halkevi ve öğretmenevi olarak hizmet vermiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Avrupa Birliği iş birliğiyle yürütülen restorasyon çalışmaları, Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü’nün merkezi olarak kullanılacak komplekste tamamlandı.
Restorasyon sonrası kilise, Türkoloji İhtisas Kütüphanesi, etkinlik alanları ve arkeometri laboratuvarı gibi modern kullanım alanlarına kavuştu. İki yıl süren titiz restorasyon çalışmalarıyla kilisenin tarihi dokusu korunurken, laboratuvarlar arkeometrik araştırmalara hizmet edecek şekilde tasarlandı.
Aziz Bedros Kilisesi: 1723 yılında inşa edilen Aziz Bedros Kilisesi, uzun yıllar bir iplik fabrikasının deposu olarak kullanılmıştı. Yol çalışmaları sırasında fark edilen kilise, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından satın alınarak restorasyon projeleri hazırlandı.
Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından onaylanan projeler kapsamında 700 bin TL harcanarak restore edilen kilise, günümüzde Ömer Asım Ersoy Kültür Merkezi olarak hizmet veriyor. Restorasyonla birlikte çevre düzenlemesi de yapılırken, kilise konserler, toplantılar ve nikah törenleri için kullanılabilir hale getirildi.
Nizip Fevkani Kilisesi: Nizip ilçesinde yer alan Fevkani Kilisesi, geçmişte depo ve bir süre han olarak kullanılmıştı. Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restore edilen kilise, turizme kazandırıldı. Restorasyon için 220 bin 685 TL harcandığı belirtildi. Kilisenin restorasyonu ile tarihi dokusu korunurken, turistik bir değer olarak ziyaretçilere açıldı.
Kurtuluş Camii (Meryem Ana Kilisesi): Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 depremlerinde hasar gören Kurtuluş Camii, restore edilerek yeniden ibadete açıldı. İlk olarak 1892’de Valide Meryem Kilisesi olarak yapılan yapı, bir süre cezaevi ve cami olarak kullanılmıştı.
Restorasyon, Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tamamlandı. Tarihi yapının kubbesi ve minareleri, orijinal dokusu korunarak onarıldı.
Rumkale Şair Aziz Nerses Kilisesi: Gaziantep il merkezinin 62 km kuzeydoğusunda yer alan Rumkale, “Hromgla” adıyla bilinen tarihi kalenin içinde birçok yapıyı barındırıyor. Şair Aziz Nerses Kilisesi, 1173’te inşa edilmiş olup, üç nefli ve üç apsisli plana sahip. Kilisenin bazı bölümleri İslami dönemde cami olarak kullanılmıştır.
Barşavma Manastırı: Rumkale içinde yer alan Barşavma Manastırı, 13. yüzyılda Yakubi Azizi Barşavma tarafından inşa ettirilmiştir. Kare planlı manastır, bazı bölümleri ayakta kalacak şekilde restore edilerek turizme kazandırılmıştır.
Gaziantep’teki bu restorasyon çalışmaları, tarihi kiliselerin korunmasını ve şehrin kültürel mirasının gelecek nesillere aktarılmasını sağlarken, turizm ve ekonomik yaşam açısından da önemli kazanımlar sunuyor. Kentin eski kiliseleri, artık hem tarih meraklılarının hem de ziyaretçilerin ilgisini çeken cazibe merkezleri haline gelmiş durumda.
