Gaziantep'te ilk çıkan gazetelerin hikayeleri birçok gazeteci ve Gaziantepli vatandaşlar tarafından gündemde yer alıyor. Gaziantep’in basın tarihi, şehrin kültürel ve sosyal yaşamının önemli bir yansıması olarak 19. yüzyılın başlarına kadar uzandığı bilinmekte. Kentin ilk basımevinin,1818-1819 yılları arasında Amerikan misyonerleri tarafından kurulduğu, Gaziantep’e kültürel bir miras bıraktığı gözlemlenmekte. Burada yayımlanan ilk Türkçe ve çok dilli gazeteler, sadece bilgi aktarımı değil, aynı zamanda toplumsal farkındalık ve eğitim alanında da büyük rol oynamakta.
Gaziantep’te İlk Basımevi
Gaziantep’e 1822 yılında getirilen ilk basımevinin, Malta’dan İzmir’e taşındığı, 1831’de ise şehirde faaliyete geçtiği bilinmekte. 1843 yılına kadar Amerikan Basımevi’nde Türkçe İncil basıldığı daha sonrasında şehirdeki azınlık okulları ve Tip Fakültesi için kitap ve kırtasiye işleri yürütüldüğü aktarıldı.
1903 yılı sonrasında Türkler tarafından çıkarılan ilk gazetenin yayımlandığı öğrenildi. O tarihe kadar gazeteler genellikle Türkçe-İngilizce veya Türkçe-Ermenice olarak basılmaktaydı. Henüz genç yaşta olan Hüseyin Cemil Gögüs ve Celal Kadri Barlas tarafından ilk Türkçe gazete yayınlandı.
Gaziantep’in Öne Çıkan İlk Gazeteleri
Ayıntab (1872): Amerikan Koleji tarafından yayımlandı. 24x16 cm boyutlarında, 4 sayfa olarak haftalık yayınlanan gazete, Kilikya İttihadı ve Protestan Ermeni cemaati ile ilgili yazılar içeriyordu.
Avedaper (1886 ve 1907): Türkiye Tıp Departmanı öğretim üyeleri ve Harzetyan kardeşler tarafından çıkarıldı. Latin harfleriyle Türkçe ve Ermenice olarak yayımlandı, savaş yıllarında kapanmak zorunda kaldı.
Kolej (1901-1904): Amerikan Koleji öğrencileri tarafından aylık olarak yayınlandı. 22x36 boyutunda 4 sayfalık bir gazeteydi.
Meclayi Muarif (1903): Hüseyin Cemil Gögüs tarafından çıkarılan 8 sayılık gazete, Güneydoğu Anadolu’da yayımlanan ilk Türk gazetesi olma özelliğini taşıyordu.
İmam Baba (1906): Celal Kadri Barlas ve İshak Rafet Isıtman tarafından yayınlanan siyasi-mizahi gazete, 15 günde bir yayımlanıyordu.
Palyaço (1908-1909): Sait Sabit Erel tarafından çıkarılan mizahi gazete, 10 sayı sürdü.
Türk Tepe (1908): Celal Kadri Barlas tarafından çıkarıldı. Jön Türkler, Mehmet Emin Yurdakul’un şiirleri ve Türk Koleji ile ilgili yazılar içeriyordu.
Genç (1913-1914): Celal Kadri Barlas tarafından haftada iki kez yayımlanan, imtiyazlı ilk Gaziantep gazetesi.
Ahali ve İmtiyaz (1915-1916): Mustafa Asım Efendi tarafından çıkarıldı. İmtiyaz, Ahali gazetesi kapatılınca resmi izinle yayın hayatına devam etti.
Dünya Telgrafları ve Ajans Haberleri (1916-1919): Ahmet Muhtar Gögüs ve Rüstü Hoca tarafından çıkarıldı, İngiliz işgali sırasında bile gizlice yayınlandı.
Antep Haberleri (1918-1921): Celal Kadri Barlas, Ali Kemal Gögüs ve Hüseyin Cemil Gögüs tarafından çıkarıldı. Fransız işgali sırasında gizlice yayınlanmaya devam etti.
Rehnüma (1919): C.I. Meryl tarafından çıkarılan gazete, bir yüzü Türkçe, diğer yüzü Ermenice olarak yayımlandı.
Gaziantep Basınının Önemi
Gaziantep’te şehirdeki kültürel çeşitliliğin ve toplumsal gelişimin önemli göstergelerinden olan ilk gazeteler, hem eğitim hem de toplumsal bilinç açısından büyük katkı sağladığı söylenmekteydi. Ayrıca bu yayınlar, bugünkü Gaziantep basın tarihinin temel taşlarını oluşturan önemli izlerdir. Şehir, bu zengin basın geçmişi sayesinde, Anadolu’nun kültürel hafızasında önemli bir yer tutmakta.
