Gaziantep’in sokaklarında bir zamanlar her köşe başında mutlaka bulunan mahalle bakkalları, kentin sosyal yaşamında önemli bir yer tutuyor. Çocukların deftere yazdırarak şeker aldığı, ailelerin “veresiye” defteriyle ay sonunu getirdiği bu küçük işletmeler, yalnızca birer alışveriş noktası değil; güvenin, dayanışmanın ve komşuluk ilişkilerinin de simgesiydi. Bugün ise zincir marketler ve online sipariş uygulamaları, bu köklü kültürü yok olma noktasına kadar getirdi.
Bakkal, Mahallenin Hafızasıydı
Gaziantep’in Karagöz, Düztepe, Şehreküstü ve Bey Mahallesi gibi eski yerleşim alanlarında bakkallar, yalnızca gıda alışverişinin değil, aynı zamanda mahallenin buluşma noktasıydı. Sabah işe giden işçinin ekmeğini aldığı, çocukların misket parasını biriktirip sakız satın aldığı, kadınların ise alışveriş bahanesiyle komşularla sohbet ettiği yerler olarak öne çıkıyorlardı.
Zincir Marketler ve Online Uygulamalar Darbe Vurdu
Son zamanlarda mahalle aralarına kadar giren zincir marketler, fiyat avantajı ve ürün çeşitliliğiyle bakkalların müşteri kitlesini büyük ölçüde azalttı. Bunun üzerine Getir, Trendyol Hızlı Market, Yemeksepeti Market gibi online alışveriş uygulamalarının yaygınlaşması, bakkalların işini daha da zorlaştırdı.
Özellikle genç kuşak, birkaç dokunuşla telefonundan ihtiyaçlarını sipariş verip ürünlerin kapıya gelmesini tercih ediyor. Bu durum, bakkalların günlük cirolarını ciddi biçimde düşürüyor.
Düztepe’de 30 yıldır bakkallık yapan Mehmet K., durumu şöyle özetliyor:
“Eskiden akşam saatlerinde en az 50 müşteri uğrardı. Şimdi insanlar market zincirine gidiyor ya da telefondan sipariş veriyor. Bakkalın ışığı sönmek üzere.”
Veresiye Defteri Dayanışmanın Simgesiydi
Bakkal deyince akıllara gelen en önemli özelliklerinden biri, dar gelirli aileler için “veresiye defteri” uygulamalarıydı. Ay sonunda ödenmek üzere yazılan borçlar, birçok ailenin temel ihtiyaçlarını karşılamasında önemli bir rol üstleniyordu. Pandemi döneminde bazı hayırseverlerin bu defterleri kapatması, bakkalların toplumsal dayanışmadaki yerini bir kez daha göstermişti.
