Ses ve Telaffuzda Belirgin Farklılıklar
Gaziantep ağzının en dikkat çekici yönlerinden biri fonetik yapısındaki farklılıklardır. İstanbul ağzıyla karşılaştırıldığında ünlü ve ünsüz kullanımında, büyük ve küçük ses uyumunda ve vurgularda ayırt edici özellikler göze çarpar. Bu ses değişimleri günlük konuşmaya kendine özgü bir ritim kazandırır.
Sözcük dağarcığı bakımından Gaziantep ağzı, yöreye özgü birçok kelime ve deyimi barındırır. “Hanek”, “hakiye”, “şirmen” gibi kelimeler ile “kele anam / kele bacım” gibi hitap biçimleri, şehrin sosyal yaşamını ve kültürel belleğini yansıtan dil unsurları arasında öne çıkar.
Oğuz kökenli unsurların yanı sıra Arapça ve çevre Anadolu ağızlarından etkiler, Gaziantep konuşmasını çok katmanlı bir hale getirmiştir. Bu çeşitlilik, hem bölgenin tarihsel ticaret yollarıyla hem de etnik yapısıyla doğrudan ilişkilidir.
Akademik Çalışmalar ve Koruma Çabaları
Yerel ağız üzerine yapılan araştırmalar, hem üniversitelerin hem de TDK’nın desteklediği projelerle kayıt altına alınmaya çalışılıyor. Çalıştaylar, saha araştırmaları ve sözlük çalışmaları, bu ağız özelliklerinin belgelenmesinde önemli rol oynuyor.
Günümüzde Karşılaşılan Riskler
Kentleşme, göç ve medya etkisiyle standart Türkçenin yaygınlaşması, yerel ağız kullanımını giderek azaltıyor. Genç kuşakların gündelik konuşmada ağız özelliklerini daha az kullanması, dilin geleceği açısından risk oluşturuyor.
Sonuç olarak Gaziantep’in yerel ağzı, bir şive olmanın ötesinde; kentin tarihini, kimliğini ve toplumsal belleğini bugüne taşıyan yaşayan bir mirastır. Onu korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak, kültürel süreklilik açısından büyük önem taşımaktadır.
