Gaziantep, sahip olduğu zengin kültürel mirasıyla halk oyunları ve türküler açısından Türkiye’nin en önemli şehirlerinden biri olarak öne çıkıyor. Bu geleneksel öğeler, şehrin sosyal dokusunu, tarihini ve toplumsal yaşamını yansıtan en değerli unsurlardan. Ancak modern yaşam ve hızlı kentleşme ile birlikte bazı halk oyunları ve türküler unutulmaya yüz tutmuş durumda. Yerel yönetimler ve kültürel kurumlar, bu mirası korumak ve yaşatmak amacıyla çeşitli çalışmalar yürütüyor. Halk oyunları ekipleri ve müzik grupları, sahne performanslarıyla geçmişten günümüze taşınan bu kültürü yaşatıyor.
Gaziantep Halk Oyunları
Gaziantep halk oyunları, genellikle Halay türünde sınıflandırılabilir. Halay, oyuncuların yarım halka şeklinde dizilerek birbirine tutunmasıyla oynanan disiplinli oyunlardır. Kentte oyunlar kadın-erkek birlikte veya ayrı diziler halinde oynanabilir. Geleneksel müzikte davul ve orta kaba zurna yaygın olarak kullanılır. Ancak bazı oyunlar, örneğin Leylim Halayları, kaval, düdük, tef ve türkücüden oluşan özel bir müzik grubu eşliğinde icra edilir.
En çok bilinen ve oynanan halk oyunları arasında Dokuzlu, Oğuzlu, Çepikli-Çibikli (Havarişko), Fatige Demune, Mani, Şirin Nar, Mendilli ve Leylim yer alır.
Barak aşireti gibi Türkmen topluluklarının kendine özgü halk dansları da Gaziantep kültüründe önemli bir yer tutar. Bu oyunlarda davul ve zurnaya ek olarak Zambur adlı halk çalgısı da eşlik eder. Barak halkı arasında popüler olan oyunlar şunlardır:
Meryem, Mermere, Kaba, Tam Kaba, Kırıkcan, Çobanbeyli, Nahsani, Barak Halayı (Barak İki Kamış Oyunu) ve Üçürdüm.
Gaziantep’te Unutulmaya Yüz Tutmuş Halk Oyunları
Gaziantep halk oyunlarında unutulmaya yüz tutmuş halaylar üç ana başlık altında toplanabilir:
1. Ağır Oyunlar
Çobanbey Kabası, Hama Kabası, Ağır Kaba, Karakuyu (Halay), Kerem’in Halayı, Amik Düzü, Şirvani, Com Düzü, Karıştırma Şirvani, Dümbüllü, Demirci, Pekmezci, Mimey, Reşit Halayı, Amik Kabası, Şirvan Düzü, Engin Düz Şirvanı, Com Şirvanı, İsabalı Halayı, Barazi, Galata, Nahseni, Ölen, Terazi, Seyit Ahmet Halayı, Bulgar Gelini, Sinem Halayı, Derviş Ali, Arabi, Gürsel, Bostancık, Arapoğlu, Keçeli, Arapkızı, Mısri, Elah Yama, Hasan Dağı, Antep Üç Ayağı, Avşar, Birecik ve Halfeti Kabası, Gavurdağı Kabası, Çifte, Çatal, İki Kamış, Hurşit’in Halayı.
2. Oymak Halaylar ve Leylimler
Uçurum, Zikir, Dokuzlu, Oğuzlu, Haddeye, Dokurcum, Yağlı Kenar, Havarişko, Çepikli, Lorkey, Havuş, Şirinnar, Deriko, Kuseyri, Çift Kuseyri, Hallome, Marmara, Kereboz, Mani, Kırıkhan, Fatike, Şamatya, Çamur Döken.
3. Mizansenli Oyunlar
Karaçor, Kız Oyunu, Tura, Halburcu, Habibi, Kartal, Siverekli, Meses, Kılıç, Bahdeniz Bacı, Yanık Şebde, Serçe, Mıho.
Gaziantep'te Unutulmaya Yüz Tutmuş Türküler
Gaziantep türkülerinin temaları aşk, gurbet, kahramanlık ve günlük yaşamdan kesitler sunar. En bilinen türküler arasında şunlar yer alır:
Bu Antep'e Gelmeyeydim
Allı da Yemenim
Anama Söyleyin Damda Yatmasın
Atına Binmiş Elinde Dizgin
Pınara Vurdum Kazmayı (Gaziantep)
Yester Ölmüş Kalkın Gidek Mezara
Yoğurt Koydum Dolaba (Gaziantep)
Yüce Dağ Başında Uçan Turnalar
Gine Kısmet Çekti Gurbet Ellere
Gönül Gurbet Ele Varma
Kalk Gidelim Haco Gelin Bu El Bize Yaramaz
Kara Yılan Der ki Harbe Tutuşak
Koyun Gelir Yata Yata
Gaziantep'te Kültürel Mirasın Korunması
Gaziantep’te halk oyunları ve türkülerinin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için çeşitli çalışmalar yürütülüyor. Yerel yönetimler ve kültürel kurumlar, festivaller, sahne performansları ve etkinlikler düzenleyerek bu geleneksel öğeleri yaşatıyor. Halk oyunları ekipleri ve müzik grupları, şehrin kültürel kimliğini sahneye taşıyarak hem Gazianteplilere hem de kültürü merak edenlere bu mirası aktarıyor.
Bu çalışmalar, Gaziantep’in zengin kültürel kimliğinin korunması ve Türk kültürüne katkı sağlanması açısından büyük önem taşıyor.
