Gaziantep, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, kültürel ve stratejik önemi yüksek bir şehir olarak öne çıkıyor. Gaziantep, işgal ve direnişle şekillenen tarihiyle, Gazilik unvanını aldığı Kurtuluş Savaşı kahramanlıkları ve zengin kültürel mirasıyla dünyaya tanıtılıyor. Özellikle Kurtuluş Savaşı sırasında sergilenen kahramanlık, şehre “Gazi” unvanını kazandırırken, zengin kültürel mirası da günümüze kadar taşınarak gelecek nesillere ışık tutuyor.
Gaziantep’in Savaş Tarihi
Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının ardından 30 Ekim 1918’de Osmanlı toprakları işgal edilmeye başlandı. 1919 yılında İngilizler, Mondros’un 7. maddesini gerekçe göstererek 15 Ocak’ta Antep’i işgal etti. İngilizler şehrin kontrolünü sağlarken, Ermeni gönüllü birliklerinin de yardımıyla sert ve baskıcı bir idare kuruldu. Halk, silahlarını teslim etmek zorunda bırakıldı ve şehirde sokağa çıkma yasakları uygulandı.
Ekim 1919’da İngilizler, Antep’i Fransızlara bırakırken, Fransızlar şehrin kuşatmasını 11 Ağustos 1920’de başlattı. Açlık ve yoklukla mücadele eden Antepliler, Şahin Bey’in öncülüğünde kahramanca direndi. Fransızlar, şehre 70 bin mermi yağdırırken, 6 bin 317 Antepli şehit düştü. Direnişin sonunda, 25 Aralık 1921’de Fransızlar şehri terk etti ve TBMM tarafından Gaziantep’e “Gazi” unvanı verildi.
Direniş sırasında Antepli çocuklar da cepheye destek verdi; mermi taşıdılar, yiyecek ve su ulaştırdılar, iletişimi sağlamak için haberci görevini üstlendiler. 10 yaşındaki Mehmet Kamil’in şehit edilmesi ise şehrin topyekun direnişini başlatan önemli olaylardan biri oldu.
Gaziantep’in Kültürel Mirası
Gaziantep Kalesi: Şehrin simgelerinden biri olan Gaziantep Kalesi, yaklaşık 6 bin yıl öncesine dayanan bir höyük üzerine inşa edilmiş ve Roma döneminden günümüze ulaşmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında gözetleme ve savunma noktası olarak da kullanılmıştır. Kale surları ve gözetleme kuleleri, Anteplilerin planlı direnişinde kritik görev üstlendi. Şehir işgal altında olduğu dönemde, düşmanın hareketlerini izlemek ve halkın güvenliğini sağlamak için kale vazgeçilmez bir nokta oldu.
Tarihi Çarşılar ve El Sanatları: Gaziantep’in tarihi çarşıları, sadece ekonomik ve kültürel merkezler değil, aynı zamanda şehrin kahramanca direnişine tanıklık eden mekanlar olarak da öne çıkıyor. Bakırcılar Çarşısı, Yemeniciler Çarşısı gibi merkezler, Osmanlı’nın son döneminden Kurtuluş Savaşı yıllarına kadar şehrin sosyal ve ekonomik hayatını şekillendirirken, aynı zamanda işgal güçleriyle halk arasındaki mücadelede stratejik bir rol üstlendi.
Çarşılar, savaş döneminde sadece ticaret yapılan yerler değildi; Antepliler, işgal kuvvetlerine karşı direnişi organize etmek, cephane ve mühimmat dağıtmak için bu bölgeleri kullandı. Dar sokaklar, gizli geçitler ve işlek dükkânlar, halkın savunma ve haberleşme noktaları olarak değerlendirildi. Özellikle Fransız işgali sırasında çarşılar, halkın moralini koruyan, dayanışmayı güçlendiren merkezler oldu. Bakırcılar Çarşısı ve Yemeniciler Çarşısı gibi tarihi çarşılar, Gaziantep’in zengin el sanatları ve kültürel mirasını yansıtan önemli noktalar arasında yer alır.
Müzeler: Şehirdeki Zeugma Mozaik Müzesi, Panorama 25 Aralık Müzesi ve Emine Göğüş Mutfak Müzesi gibi kurumlar, Gaziantep’in hem tarihini hem de kültürel zenginliğini gün yüzüne çıkarıyor. Zeugma Mozaikleri ve Kurtuluş Savaşı’nın anlatıldığı Panorama 25 Aralık, ziyaretçilere şehrin tarihine dair eşsiz bir deneyim sunuyor.
