Gaziantep ve çevresinde halk arasında sıkça tüketilen menengiç, genellikle kuruyemiş ve kahve olarak biliniyor. Ancak menengiç, Antep fıstığının yabanisi olarak tanımlanıyor ve bu iki bitkinin karıştırılması sık rastlanan bir durum. Özellikle sabun ve kahve üretiminde kullanılan menengiç, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’nde yetişiyor. Halk arasında bıttım, melengiç, yaban fıstığı veya çitlembik olarak da adlandırılan menengiç, yaprakları, meyvesi ve tohumu ile insan sağlığına katkıda bulunuyor. Meyvesi kurutularak kahve yapılan menengiç, yüksek oranda demir, kalsiyum, potasyum ve A ile C vitaminleri içeriyor.
Menengiç Nedir?
Latince adı Pistacia terebinthus olan menengiç, 10 metreye kadar büyüyebilen bir bitki türü. Yavaş büyüyen ve geç olgunlaşan bu bitkinin kırmızı çiçekleri bulunuyor; meyveleri ise mavi ve yeşil tonlarda. Menengiç, sağlık açısından birçok fayda sağlıyor ve özellikle kahve ve sabun üretiminde kullanılıyor.
Menengiç ve Antep Fıstığı Arasındaki İlişki
Antep fıstığı, menengiç ağacına aşılanarak yetiştirilebiliyor. Halk arasında “çitlenbik” olarak bilinen menengiç ağacı, aslında Antep fıstığının anaç olarak kullanıldığı bir tür. Yetişkin bir menengiç ağacına yapılan aşı, ilk yılda meyve vermeye başlayabiliyor; ikinci yıl itibarıyla ise fıstık üretimi tam anlamıyla başlıyor. Bu yöntemle, normalde Antep fıstığının meyveye geçiş süresi olan 10–15 yıl, aşı sayesinde 2 yıla kadar düşürülebiliyor. Böylece çiftçilere ve ülke ekonomisine ciddi katkılar sağlanabiliyor.
Menengiçin Faydaları
Menengiç, sağlık açısından oldukça faydalı bir bitki. Astım ve öksürük gibi üst solunum yolu rahatsızlıklarına iyi gelirken, göğsü yumuşatıyor ve solunumu kolaylaştırıyor. Ayrıca mide ağrılarına ve böbrek taşı düşürmeye yardımcı olabiliyor. Menengiç, idrar yolu enfeksiyonlarına karşı koruyucu özellikler taşıyor. B vitamini, demir, fosfor ve protein açısından zengin olan menengiç, sinir sistemini destekliyor ve metabolizmanın sağlıklı çalışmasına yardımcı oluyor.
Yan etkisi bulunmayan menengiç, ölçülü tüketildiğinde sağlık açısından güvenli. Kahvesi, sabunu ve meyvesiyle kullanılabilen menengiç, özellikle sabun olarak saç dökülmesini önlemeye ve cilt sorunlarını gidermeye katkı sağlıyor.
Menengiç Kahvesi ve Kullanım Alanları
Menengiç kahvesi, menengiç meyvelerinin kavrulmasıyla hazırlanıyor. Karamele benzeyen kokusu ve çam aromasını andıran lezzeti ile dikkat çeken bu kahve, son yıllarda sağlığa olan yararları nedeniyle popülerlik kazanıyor. Menengiç ayrıca yağ üretiminde de kullanılıyor; menengiç yağı cilt bakımında şifa verici olarak değerlendiriliyor.
Menengiç ve Antep Fıstığının Farkları
Menengiç ve Antep fıstığı, aynı familyaya (Anacardiaceae) ait olsalar da farklı türlerden geliyor. Menengiçin meyvesi küçük ve sertken, Antep fıstığı daha büyük ve yumuşak yapıda. Menengiç acımsı ve buruk bir tat profiline sahipken, Antep fıstığı tatlı ve kuruyemiş lezzetinde. Kullanım alanları da farklı; menengiç daha çok kahve ve yağ üretiminde, Antep fıstığı ise tatlı ve yemeklerde yaygın olarak kullanılıyor. Besin değerleri açısından da Antep fıstığı yüksek protein, lif ve sağlıklı yağ içeriği ile öne çıkarken, menengiç antioksidan özelliği ve uçucu yağları sayesinde sindirim ve metabolizma sağlığına katkıda bulunuyor.
