2006 yılında gerçekleştirilen reformla birlikte Türkiye’deki sosyal güvenlik sistemi yeniden şekillendi. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kurumları SGK çatısı altında birleşerek sırasıyla 4/A, 4/B ve 4/C olarak sınıflandırıldı. Ancak 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olanlar için emeklilik statüsünün belirlenmesinde bazı özel kurallar hala geçerli.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun’un açıklamalarına göre, bu tarihten önce sigortalı olan bireylerin hangi kurumdan emekli olacağı, son 2520 prim gününün hangi statüde geçtiğine göre belirleniyor. Örneğin bu sürede SSK (4/A) ağırlıklı prim ödenmişse kişi bu statüden, Bağ-Kur (4/B) ağırlıklıysa o statüden emekli olabiliyor. Özel sandık mensupları için de benzer bir uygulama söz konusu.
Emeklilikte İlk Giriş Tarihi Belirleyici Unsur
Sigortalılığa başlama tarihi, emeklilik koşullarını doğrudan etkiliyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar EYT düzenlemesiyle yaş şartı aranmaksızın emekli olabilirken, bu tarihten sonra başlayanlar farklı prim ve yaş kriterlerine tabi tutuluyor. Borçlanma yoluyla sigorta başlangıcı geriye çekilebileceği için bu tarih kritik önem taşıyor.
Prim Gün Dağılımına Dikkat Edilmeli
Eksik prim günleri olan vatandaşlar; borçlanma, isteğe bağlı sigorta veya hizmet ihyası gibi yöntemlerle eksiklerini tamamlayabiliyor. Ancak isteğe bağlı sigorta ödemeleri Bağ-Kur kapsamında değerlendirildiği için, SSK’dan emekli olmak isteyenlerin son 2520 gün içinde dengeyi bozmamaları gerekiyor. Şirket ortaklığı ya da vergi kaydı olan kişiler için geriye dönük prim ödeme fırsatları da bulunuyor.
Yurtdışı Borçlanması Bağ-Kur Statüsüne Dahil Ediliyor
Yurtdışında yaşayan ve SGK ile anlaşmalı ülkelerde çalışan vatandaşlar, bu süreleri Türkiye’de sigorta başlangıcı olarak saydırabiliyor. Fakat yurtdışı borçlanması 4/B yani Bağ-Kur statüsünde sayıldığından, emeklilik planlaması yapılırken bu durumun da göz önünde bulundurulması gerekiyor. Günlük borçlanma tutarı ise 390,08 TL olarak uygulanıyor.
Her Statünün Prim Şartı Farklı
1999 yılı öncesinde sigortalı olanlar yaş şartı aranmadan emekli olabilirken, SSK’lı kadın ve erkekler için 5000-5975 gün arasında değişen prim şartı aranıyor. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında ise kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim günü gerekiyor.
SGK, Sahte Sigortalılığı Mercek Altına Aldı
SGK, son dönemde çalışmadan SSK’lı gibi gösterilen kişilere yönelik denetimlerini artırdı. Bu yolla emekli olan kişilerin maaşları iptal ediliyor, geçmişte ödenen maaşlar ve sağlık giderleri faiziyle birlikte geri alınıyor.
e-Devlet’ten Hizmet Dökümünü Mutlaka Kontrol Edin
Emeklilik tamamen kişiye özel hesaplamalarla belirleniyor. İlk işe giriş tarihi, toplam prim gün sayısı ve bu primlerin hangi statüde geçtiği gibi kriterler dikkatle değerlendirilmelidir. e-Devlet üzerinden alınacak hizmet dökümü, sağlıklı bir emeklilik planı için en önemli araçlardan biri.
