Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Türkiye’de plastik kirliliğini azaltmak ve sürdürülebilir üretim modellerini yaygınlaştırmak amacıyla kapsamlı bir yol haritası açıkladı.
Bakan Murat Kurum’un duyurduğu “Tek Kullanımlık Plastikler, Deniz Çöpleri ve Mikroplastikler Yol Haritası” kapsamında 22 kamu kurumunu kapsayan 44 eylem yer alıyor. Plan, tek kullanımlık plastiklerin geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilmesini teşvik ederken, tüketimin azaltılmasını ve deniz ile kara ekosistemlerinin korunmasını hedefliyor.
Çevre Bakanlığı’ndan Yeni Plastik Düzenlemeleri
Ulusal Plastik Stratejisi ve Eylem Planı: Kısa vadeli plan (2025-2027) çerçevesinde “Ulusal Plastik Stratejisi ve Eylem Planı” hazırlanacak. Bu plan ile tek kullanımlık plastiklerin kullanımına ilişkin mevzuat düzenlemeleri yapılacak ve bazı ürünler kısıtlanacak veya yasaklanacak. Gıda ambalajları ve içecek kapları için tüketimi azaltmaya yönelik adımlar atılacak.
Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) planları ile üreticilerin sorumlulukları artırılacak. Ayrıca geri dönüştürülmüş ham maddelerden üretilen özel tasarım kap ve şişeler teşvik edilecek. Turizm ve catering sektörlerinde yeniden kullanılabilir ve doldurulabilir alternatiflerin kullanımı yaygınlaştırılacak. Kamuoyunun bilinçlendirilmesi için farkındalık kampanyaları düzenlenecek.
Deniz çöpleri ile mücadelede ise “Çöp için Balıkçılık/Avcılık” programı uygulanacak. Aktif balıkçılık sırasında deniz çöplerinin toplanması, ayrıştırılması ve çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi teşvik edilecek. Vatandaşın katılımının artırılması amacıyla ise “Kıyı Sahiplenme (Adopt-a-Beach)” gibi deniz çöpü izleme programları hayata geçirilecek.
Mikroplastik kirliliğini azaltmak için kara ve deniz kaynaklı salınımlar belirlenecek, sıcak noktalar haritalandırılacak ve teknik kapasite geliştirilecek.
Uzun Vadeli Plan (2033 ve Sonrası): 2033 ve sonrası hedefler, yeşil alternatiflerin yaygınlaştırılmasına odaklanıyor. Döngüsel iş modelleri desteklenecek, biyobozunurluk ve kompostlanabilirlik testleri uluslararası standartlara uyarlanacak. Alternatif malzemeler için AR-GE ve ÜR-GE destekleri sağlanacak.
Yeşil Kamu Alım Stratejileri’ne mikroplastik kısıtlamaları eklenecek, mikroboncuk içeren bazı kozmetik ürünler yasaklanacak. Mikroplastiklerin su kirliliği izleme parametrelerine dahil edilmesi ve arıtma tesislerinde takibi için yasal altyapı oluşturulacak.
Hangi Ürünler Yasaklanıyor?
Bakanlık, mikroplastiklerin çevreye etkilerini azaltmak için, özellikle kozmetik ve kişisel bakım ürünlerindeki mikroboncukları yasaklamayı planlıyor. Dudak ürünleri, tırnak ürünleri ve makyaj malzemeleri bu kapsamda değerlendiriliyor.
Deniz çöpleri ile mücadelede ise “Çöp için Balıkçılık/Avcılık” programı uygulanacak. Aktif balıkçılık sırasında deniz çöplerinin toplanması, ayrıştırılması ve çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi teşvik edilecek. Vatandaşın katılımının artırılması amacıyla ise “Kıyı Sahiplenme (Adopt-a-Beach)” gibi deniz çöpü izleme programları hayata geçirilecek.
Bakan Kurum’un Açıklamaları
Bakan Murat Kurum sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Sıfır Atık vizyonumuzla tarihi bir adım atıyoruz. Tek kullanımlık plastiklerde kısıtlamaya gidiyor, denizlere ve ekosisteme sahip çıkıyoruz. Sektörü döngüsel ekonomiye yönlendirip ‘tek’ değil sürdürülebilir üretim diyoruz. Depozito Sistemi gibi uygulamalarla destekleyeceğimiz yol haritamız hayırlı olsun” ifadelerini kullandı.
Uluslararası Uyumluluk ve Yol Haritası
Yol haritası, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından Cenevre’de düzenlenen Hükümetlerarası Müzakere Komitesi toplantısında açıklanan hedeflerle uyumlu olarak hazırlandı. Yeni İklim Kanunu, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı ve Sıfır Atık vizyonu ile desteklenen plan, tek kullanımlık plastiklerin geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilmesini yaygınlaştırmayı, tüketimi azaltmayı ve çevre dostu alternatifleri teşvik etmeyi amaçlıyor.
