Türkiye'nin konut piyasasında yaşanan bu gerilemenin nedenleri nelerdir? 2023'ten bu yana neden düşüş yaşanmaktadır?
Yüksek mevduat faizleri, azalan yeni konut üretimi ve yabancı yatırımcıların azalması gibi faktörler, konut satışlarının düşmesinde büyük rol oynamaktadır.
Sektör temsilcisi Emre Bozbey, emlak piyasası hakkında detaylı bilgiler verdi ve "2020'li yıllar boyunca Türkiye, yıllık 1,5 milyon konut satışıyla dikkat çeken bir performans sergiledi.
Türkiye'de 2023 yılında konut satışları 1,2 milyona düştü, 2024'ün ilk aylarında ise 355.000 konut satıldı. Önceki yılın ilk dört ayında 368.000-369.000 konut satılmıştı.
Bu, %4'lük bir azalışı işaret ediyor ve bu trendin devam etmesi durumunda yıl sonu toplam satışların yaklaşık 1,2 milyon civarında olması bekleniyor.
Konut satışlarındaki düşüşün arkasındaki sebepler çeşitlidir. Devletin konutu yatırım aracı olarak görmekten çıkarılması yönünde aldığı makro politikalar bu düşüşte etkili olmuştur.
Ayrıca, konut alıcılarının profili değişti. Geçmişte yatırımcılar ve yüksek gelire sahip kişiler konut yatırımı yaparken, artan mevduat faizleriyle birlikte bu kişilerin mevduata yönelmesi gözlemlendi.
Emre Bozbey'e göre, konut fiyatlarının artış hızı yavaşladı ve kira artışları %25 ile sınırlı kaldı. Bu gelişmeler, yatırımcıları konuttan uzaklaştırarak mevduat ve diğer yatırım alanlarına yönlendirdi.
Yeni konutların az üretilmesi de önemli bir problem. 2020-2022 yılları arasında satılan konutların %45-50'si yeni konutlarken, bu oran şu anda %30'lara düşmüş durumda. Bu durum, Türkiye'nin yeni konut üretiminde yetersiz kaldığını ortaya koyuyor.
Gayrimenkul yatırımcıları ve diğer girişimciler yeterince desteklenmediği için yeni konut üretimi azaldı. Özellikle dar gelirli vatandaşlar için konut üretiminin artırılması gerektiğini vurgulayan Bozbey, bu konuda devletin ve özel sektörün daha fazla destek sağlaması gerektiğini belirtti.
Konut kredilerine erişimde yaşanan zorluklar, özellikle dar gelirli vatandaşlar için büyük bir engel teşkil ediyor. Devlet bankalarının konut kredisi faiz oranları %3.89 ile %4.00 arasında değişiyor, bu da yıllık %52 ile %60 arasında faiz oranlarına denk geliyor. Bu koşullar altında, birçok vatandaş için konut kredisi kullanımı neredeyse imkansız hale geliyor.
Geçmişte konut fiyatları çok hızlı bir şekilde artarken, 2022 ve 2023'ün başlarında yaşanan yıllık %64'lük artış, 2024'ün başında %25'e düştü. Bu, konut piyasasındaki hızlı fiyat artışının yavaşladığını ve konut alımlarının daha çok yaşam amacıyla yapıldığını gösteriyor.
Merkez Bankası verilerine göre, konut fiyatları İstanbul'da metrekare başına ortalama 1.438 dolardan, Türkiye genelinde 997 dolara düştü. Bu durum, konut fiyatlarının düşüşünü gösteriyor. Ancak Türk halkının konut sahibi olma eğilimi devam ediyor ve bu değişmiyor.
