Sosyal güvenlik sistemi, bazı vatandaşlar için erken emeklilik hakkı tanıyor. Bu bağlamda engelli ve malulen emeklilik olmak üzere iki farklı emeklilik türü öne çıkıyor. Ancak her iki sistem arasında önemli farklar mevcut. İşte erken emeklilik koşulları ve detaylar…
Yeni Asır’dan Faruk Erdem’in haberine göre, engelli emeklilikte SSK’lılar, memurlar ve 2008 sonrası Bağ-Kur’lular, yüzde 40 ve üzeri engelli raporu ile bu haktan faydalanabiliyor. Ancak belirli bir sigortalılık süresi ve prim gününün tamamlanması şart.
Ne Kadar Çalışma Süresi Gerekli?
Bu durumda yaş şartı aranmazken, sigortalılık süresi 15-20 yıl arasında ve prim gün sayısı 3600 ile 4400 arasında değişiyor. Sigortalılık süresi, çalışılan zamanı değil sigortalanma süresini ifade ediyor ve işe giriş tarihine göre belirleniyor. Örneğin, 2005’te işe giren bir engelli sigortalı, 20 yıllık süre gerektiriyorsa 2025’te bu süre dolmuş olacak.
Erken Emeklilikte Vergi İndirimi Detayı
Erken emeklilik için öncelikle vergi indirimi almak gerekiyor. Bu işlemi başlatmak için defterdarlık veya vergi dairelerine müracaat ederek işyerinden alınan belgelerle hastaneye sevk talep ediliyor ve heyet raporu alınıyor.
Erken Emeklilik Başvuru Belgeleri
Başvuru için kimlik belgesi, dilekçe ve işyerinden alınacak sigortalı çalışma belgesi yeterli oluyor. Ardından bir hastaneden en az yüzde 40 oranında engellilik raporu almak gerekiyor. Bu raporun ilgili kurum tarafından onaylanması da şart.
2008 Sonrası Bağ-Kur’lular da Faydalanabiliyor
1 Ekim 2008 itibarıyla, Bağ-Kur (4/B) sigortalıları da engelli olarak erken emeklilik hakkından yararlanabiliyor. Yüzde 60 ve üzeri engeli olanlar 15 yıl ve 3 bin 960 gün, yüzde 50-59 arası engelliler 16 yıl ve 4 bin 320 gün, yüzde 40-49 arası engelliler ise 18 yıl ve 4 bin 680 gün üzerinden emekli olabiliyor.
Memurlar İçin Erken Emeklilik
Memurlar da Bağ-Kur’lular gibi 1 Ekim 2008 sonrası bu haktan yararlanabiliyor. Bu tarihten önce çalışmaya başlamış ve yüzde 40 veya daha yüksek engelli raporu bulunan memurlar, 5400 gün (15 yıl) prim ödemiş olmak şartıyla emekli olabiliyor. 1 Ekim 2008 sonrası göreve başlayan ve en az yüzde 40 engelli memurlar da bu hakka sahip.
Malulen Emeklilik Şartları
Engelli emeklilikte belirli bir prim ve sigortalılık süresi aranırken, malulen emeklilik şartları farklı. Malulen emeklilik için en az 1800 prim günü (5 yıl) gerekiyor. Bu kadar prim gününe sahip olup çalışamayacak durumda olan sigortalılar, SGK’ya başvurarak hastaneye sevk ediliyor. Heyet raporunda en az yüzde 60 iş göremezlik oranı olması gerekiyor ve rapor SGK sağlık kurulunca onaylanırsa sigortalıya maaş bağlanıyor. Bazı durumlarda doktorlar raporda belirli bir süre sonra yeniden muayene talep edebiliyor. İş göremezlik oranı yüzde 60’ın altına düşerse emeklilik iptal ediliyor.
SGK’nın malulen emeklilik için kabul ettiği hastalıklar arasında kanser, epilepsi, parkinson, beyin tümörü, behçet hastalığı, organ nakli, AIDS, tüberküloz, siroz, zeka geriliği, şizofreni, bipolar bozukluk, MS, felç ve uzuv kaybı yer alıyor.
Sistemler Arasında Farklar
Engelli emeklilikte yüzde 40 engellilik oranı yeterliyken, malulen emeklilikte yüzde 60 oranı aranıyor. Engelli emeklilik için engellilik sigortadan önce bulunmalı, malulen emeklilikte ise hastalığın sigortadan sonra başlaması bekleniyor. Engelli emeklilikte yıl ve prim şartı varken, malulen emeklilikte 1800 gün prim yetiyor. Engelli emeklilikte çalışıyor olma şartı bulunurken, malulen emeklilikte bu şart aranmıyor. Vergi indirimi ile emekli olanlar çalışmaya devam edebilirken, malulen emekli olanlar çalıştıklarında maaşları kesiliyor.
