Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde onaylanan Köy Kanunu ve bazı kanunlarda yapılan değişikliklerle birlikte, "imar hakkı aktarımı" devreye alındı. Bu yenilik sayesinde, kamuya ayrılan alanlardaki arsa sahipleri, imar haklarını farklı bir yere taşıyabilecek. Ayrıca, bu hak ekonomik değer baz alınarak hesaplanacak.
İMAR HAKKI AKTARIMI NEDİR?
İmar Kanunu’na eklenen düzenlemeye göre, daha önce okul, park, bahçe, yol veya yeşil alan gibi kamusal kullanıma tahsis edilen arsaların imar hakları, artık başka bir kamu veya belediye mülkiyetindeki alana aktarılabilecek. Aynı zamanda, kentsel dönüşüm projelerine dahil edilen arsalardaki imar haklarının başka bir şehirde kullanılmasının önü açıldı.
DEĞERLENDİRME VE SEÇİM SÜRECİ
Arsaların ekonomik değeri, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) lisansına sahip değerleme şirketleri tarafından belirlenecek. Örneğin, 200 metrekarelik bir arsa 1 milyon TL değerindeyse, bu hak başka bir yerde 100 metrekarelik bir arsaya karşılık gelebilecek.
Vatandaş, bu durumda ya yeni arsayı kabul edecek ya da kamu, arsa sahibinin onayıyla değer farkını ödeyerek hakkı denkleştirecek.
YENİ DÜZENLEMENİN FAYDALARI VE POTANSİYEL SORUNLARI
Bu uygulama, vatandaşlara mülklerini daha verimli değerlendirme fırsatı sunarken, şehir plancıları bazı risklere dikkat çekiyor. Örneğin, imar hakkının farklı şehirlere taşınması, bazı bölgelerde nüfus yoğunluğu ve altyapı dengesizliklerine yol açabilir.
Uzmanlar, bu etkilerin en aza indirilmesi için taşınan hakların nüfus ve sosyal donatı yoğunluğu dikkate alınarak uygulanması gerektiğini vurguluyor.
KAMU VE VATANDAŞ İÇİN YENİLİKLER
Daha önce SİT alanları gibi imara kapalı yerlerde yapılan takas işlemleri veya şerh eklemeleri bu düzenlemeyle kolaylaştırılıyor. Vatandaşlar, kamusal alan olarak belirlenen arsalarını devlete vererek başka bir bölgede aynı değerde imar hakkı elde edebilecek. Kamu açısından ise kamulaştırma maliyetlerinin azaltılması hedefleniyor.
ÖRNEK SENARYOLAR
Uzmanlar, 10 milyon TL değerinde bir arsanın aynı ekonomik değere sahip bir başka arsa ile takas edilebileceğini belirtiyor. Ancak, uygun bir alternatif arsanın bulunamaması durumunda vatandaşın hakkı nakit olarak ödenebilecek. Örneğin, İstanbul’un Küçükçekmece ilçesindeki 200 metrekarelik bir arsanın imar hakkı, başka bir şehirde 100 metrekarelik bir arsa olarak değerlendirilebilir.
MUHTEMEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Düzenlemeye ilişkin bazı soru işaretleri gündemde:
İmar hakkının ticari mi yoksa konut amaçlı mı kullanılacağı net değil.
Kamulaştırılan sosyal donatı alanlarının tekrar özel mülkiyete dönüşmesini engellemek için nasıl bir önlem alınacağı belirsiz.
Nüfus ve altyapı dengelerinin bozulmaması için taşınan imar haklarının etkilerinin detaylı şekilde ele alınması gerekiyor.
Uzmanlar, bu tür sorunların önüne geçilmesi için düzenlemenin açık ve net kurallarla uygulanması gerektiğini ifade ediyor. Yeni uygulama, vatandaşlara daha adil hak kullanımı imkanı sunarken, şehir planlamasında oluşabilecek nüfus yoğunluğu ve altyapı problemlerine dikkat edilmesi büyük önem taşıyor.
