Asker, Nevse, Damat, Gelin Hamamı Geleneği
Asker hamamı, damat hamamı, gelin hamamı, kırk hamamı, nevse hamamı ve ev çıkarma hamamı gibi farklı hamamı gibi değişik kültürleri içinde barındıran Gaziantep’te kadınlar hamamlarda erkeklere kıyasla daha uzun kalıyor. Nevse Hamamında Yeni doğum yapmış anneler nevse hamamına giderler. Nevse hamamı bazen kırk hamamı ile birlikte bazen de ayrı düzenlenir. Kırk Hamamı, doğumdan sonraki kırkıncı gün bebek ve anne için gerçekleştirilmektedir. Nişan Hamamı, Günümüzde çok yaygın olmamakla beraber hâlâ devam eden bu hamam geleneği nişan merasiminden birkaç gün sonra düzenlenmektedir. Asker Hamamı da güvey hamamı gibi çoğunlukla askerin yakın arkadaşları ve dostlarının bulunduğu hamamdır.
İşte Gaziantep’in En Eski Hamamları...
Şeyh Fethullah Cami Ve Hamamıyla İlgili Efsane
Şeyh Fethullah Cami ve Hamamı’nda her türlü sıkıntıya çare bulunduğuna inanılmaktadır ki yapık suyu ile yıkanmanın hastalıklara çare olduğu düşünülür. Vücudunda ağrı olanlar üç gün peş peşe hamama gelip yıkanır ve orada istirahat ederse ağrıların geçeceğine inanılmıştır.
Büyük Paşa Hamamı
Günümüzde Antep hamam kültürünü anlatan müze haline dönüştürülmüştür.
Göymen (Pazar) Hamamı
Hamamın en ilginç özelliği ise yerin altına inşa edilmesi nedeniyle dışarıdan kolay görülememesidir.
Üst örtüsü 50’li yılların başında tamirat gören Göymen (Pazar) Hamamı, bu işlem sırasında detaylı bir tadilattan da geçmiştir. Soyunmalık ve ılıklık kısımlarına küçük soyunma odaları ile yıkanma mahalleri eklenen hamamın batı bölümündeki ılıklık kısmına bir kapı daha açılmıştır.
Hüseyin Paşa Hamamı
Giriş kapısı üstündeki kitabe, bizlere Hüseyin Paşa Hamamı’nın 1140 yılında yapıldığını söylemektedir. Günümüzde Gaziler Caddesi’nde yer alan hamamın yapı anlamında oldukça sağlam durumda olduğu söylenebilir.
İki Kapılı Hamam
Eserin asıl adı Beşaşer veya Beşbaşar Hamamı olduğu halde bugün yalnızca İki Kapılı Hamam olarak bilinmektedir. Evliya Çelebi’de ise Beşyaşar olarak geçmektedir. Bu hamamın da yarıdan fazlası ısı kaybını önlemek ve akar su kotuna erişebilmek için yerin altına gömülmüştür. Bu sebeple beşik tonozla örtülü giriş mekânının iki tarafından merdivenlerle inilerek hamama ulaşılmaktadır.
Kale Hamamı
Yapının herhangi bir kitabesi olmayıp 16.yüzyıla tarihlendirilmektedir. Hamama giriş güneybatı köşesinden yapılmaktadır. Üç basamaklı bir girişten asıl mekana ulaşılmaktadır. Asıl mekan soğukluk, ılıklık,sıcaklık ve külhandan oluşmaktadır. Yapının girişi sivri kemerli olup soğuklukta bir tane havuz yer almaktadır. Sıcaklıkta göbek taşı sekizgendir. Yapının üst örtüsü kubbedir.
Keyvanbey Hamamı
Yapıda herhangi bir kitabeye rastlanılmayıp plan özelliğine baktığımızda yapının 17.yüzyılın ilk yarsında inşa edildi sanılmaktadır. Banisi hakkında da çeşitli rivayetler olmakla beraber en güçlüsü Keyvan Bey'in çok varlıklı biri olduğu ve bu hamamında inşasında rol oynadığıdır. Çeşitli dönemlerde onarımlar geçiren hamamın plan özellikleri ise; Soğukluk,ılıklık,sıcaklık ve külhandan oluşmaktadır. Soğuk kısmının ilk inşasında kubbeyle örtülü olduğu tarihi kaynaklardan kesinlik kazmıştır ama mimarisi hakkında bilgile tarihi kaynaklarla sınırlı kalmıştır. Şahıs mülkiyetinde olan hamam 2000 yılından beridir ki kahvehane vazifesi görmektedir. Sıcaklık kısmı ise hamam işlevini yerine getirmektedir.
Naip Hamamı
Tekke,Türbe ve Mescidiyle birlikte bir külliye halinde inşa edilen yapı Ayıntab Vakıf Defterindeki kayıtlardan yola çıkarak 16.yüzyılın ilk çeyreklerinde yapıldığı sanılmaktadır. Naip Hamamı Gaziantep'in en eski yerleşim yerlerinden biri olan Tabakhane semtinde inşa edilmiş olup bölgedeki hamamlar içerisinde en az değişikliğe uğramış hamamlardandır.
Şehitler Hamamı
Hamamın yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber 19 yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir Sadece erkekler için çalışan bölümü bulunmaktadır. Ana mekana eklerle genişletilmiş ve onarım geçirmiştir. Kare planlı olan soğukluk odası nişlerle genişletilmiş olup, ortasında sekizgen bir havuz yer almaktadır. Bu mekan ortasında aydınlık feneri bulunan kubbe ile örtülüdür. Hela soğukluk ile ılıklık arasındaki koridorun bir ucundadır. Üç bölümden oluşan ılıklık ortasında kubbeli merkezi bir mekanla iki tarafında simetriktir. Sıcaklık dört eyvan ve dört halvet hücreli haçvari planlı olup, orta sofa kubbe ile örtülüdür. Bütün bölümleri günümüze ulaşan hamam çalışır durumdadır.
Şıh ( Fethullah ) Hamamı
Hamacı Mahallesi ile Kepenek Mahallesi arasındadır. Şıh Camiisinin batısındadır.Bütün bölümleri ile günümüze ulaşmış ve çalışır durumdadır. Hamamın soğukluğuna Güney yöndeki basık kemerli sokak kapısından on bir basamak inilerek ulaşılır. Soğukluk odası kare planlı olup, dört tarafı nişlerle genişletilmiştir.Günümüzde çarşı olarak işlevlendirilmiş olan hamam, statik olarak sağlam durumdadır.
Tabak Hamamı
Hamamın yapılış tarihiyle ilgili herhangi bir kayıt veya bilgi mevcut değildir. Eserin adının Evliya Seyahatnamesi'nden hamamın 17. Yüzyıldan önce yapıldığı anlaşılmaktadır, iri kesme taştan haç biçimi eyvanlı, tek hamam planındadır. Hamamın soğukluğuna sokaktan basık kemerli bir kapıdan yirmi basamak inilerek ulaşılmaktadır. Soğukluk kare planda dört tarafı nişlerle genişletilmiştir. Ortasında sekizgen bir havuz ve bunun üzerine denk gelen aydınlık fenerinin yer aldığı kubbe ile örtülüdür. Üç tarafında eyvanların yer aldığı ılıklıkta, kubbe örtülü merkezi bir mekan bulunmaktadır. Sıcaklık, dört eyvan ve dört halvet hücreli haçvari planlı ve kubbe ile örtülüdür. Su deposu ve külhan sıcaklığın devamında yer almaktadır.
Şeyh Fethullah Cami Ve Hamamıyla İlgili Efsane
Şeyh Fethullah Cami ve Hamamı’nda her türlü sıkıntıya çare bulunduğuna inanılmaktadır ki yapık suyu ile yıkanmanın hastalıklara çare olduğu düşünülür. Vücudunda ağrı olanlar üç gün peş peşe hamama gelip yıkanır ve orada istirahat ederse ağrıların geçeceğine inanılmıştır.
