Kamuoyunda “kademeli emeklilik sistemi” olarak anılan model, 50 yaş altı emekliliğin önünü açabilecek bir formül olarak tartışılıyor. Henüz resmî bir düzenleme bulunmasa da, Meclis’e sunulması muhtemel tekliflerle ilgili beklentiler giderek artıyor.
1999 Miladı ve yeni adalet arayışı
Türkiye’de emeklilik sisteminin en önemli dönüm noktası olarak kabul edilen 8 Eylül 1999, çalışanlar arasında derin bir ayrım yarattı.
Bu tarihten bir gün önce sigorta girişi olanlar EYT düzenlemesinden faydalanarak yaş şartı olmadan emekli olabilirken, bir gün sonra sigortalı olanlar kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş sınırına tabi tutuldu.
Yargı ve sendikalar, bu farkın “adil olmayan bir tablo” oluşturduğunu savunurken, çalışanlar arasında “aynı prim gününe rağmen farklı yaşta emeklilik” tepkileri büyüyor.
Bu durum, “kademeli emeklilik” modeliyle sistemde daha dengeli bir geçiş yapılması fikrini güçlendirdi.
Gündemdeki teklif: Kademeli emeklilik nasıl işleyecek?
Tartışılan modele göre, sigorta başlangıç tarihi emeklilik yaşının belirlenmesinde ana kriter olacak.
Modelin temel mantığı, EYT’lilerle mevcut sistem arasında kalan çalışanlar için yaş farkını kademeli şekilde azaltmak.
2000 yılında sigorta girişi yapan biri için yaş şartı örneğin 50–52,
2005’te başlayan için 53–55,
2008 sonrası için ise mevcut sistemdeki 60–65 yaş aralığı uygulanabilecek.
Bu sistem, her sigorta başlangıcı için belirli bir yaş ve prim günü formülü tanımlayarak, milyonlarca çalışanın mağduriyetini azaltmayı hedefliyor.
Uzmanlara göre, kademeli emeklilik modeli yasalaşırsa 43 ila 45 yaş arası erken emeklilik kapısı da sınırlı ölçüde açılabilir.
Ancak, sosyal güvenlik sisteminin dengeleri ve bütçe yükü nedeniyle formülün dikkatli bir şekilde hazırlanması gerekiyor.
Mevcut emeklilik sistemi nasıl işliyor?
Türkiye’de mevcut sistem, sigorta giriş tarihine göre üç gruba ayrılıyor:
EYT’liler (8 Eylül 1999 öncesi): Yaş şartı yok. Kadınlar 20 yıl sigortalılık ve 5000–5975 prim günüyle, erkekler 25 yıl sigortalılık ve 5000–5975 prim günüyle emekli olabiliyor.
1999–2008 arası sigortalılar: Kadınlarda 58 yaş, erkeklerde 60 yaş ve 7000 prim günü şartı aranıyor.
2008 sonrası sigortalılar: Kadın-erkek farkı ortadan kalkıyor, 7200 prim günü (Bağ-Kur için 9000 gün) şartı bulunuyor ve emeklilik yaşı 65’e kadar yükseliyor.
Bu sistemde 50 yaş altında emeklilik, yalnızca malulen emeklilik (en az %60 iş gücü kaybı, 10 yıl sigortalılık ve 1800 gün prim) veya engelli emekliliği (en az %40 oranında engellilik) gibi özel durumlarda mümkün olabiliyor.
Resmî açıklama: “Yeni yaş indirimi yok”
Artan beklentilere rağmen, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yeni bir yaş indirimi veya geniş kapsamlı emeklilik paketi üzerinde çalışılmadığını açıkladı.
Bakanlık kaynakları, “Herhangi bir yaş indirimi ya da yeni bir emeklilik düzenlemesi planımız bulunmamaktadır” ifadesini yineleyerek, mevcut sistemin korunacağını belirtti.
Ancak, ekonomik koşullar ve kamuoyu baskısına bağlı olarak ilerleyen dönemde TBMM gündemine yeni bir torba yasa teklifi gelebileceği değerlendiriliyor.
Henüz resmî bir adım atılmasa da, “kademeli emeklilik” formülü, Türkiye’nin sosyal güvenlik gündeminin en sıcak başlıklarından biri olmaya devam ediyor.
Henüz resmî bir adım atılmasa da, “kademeli emeklilik” formülü, Türkiye’nin sosyal güvenlik gündeminin en sıcak başlıklarından biri olmaya devam ediyor.
