Gaziantep’in kuzeydoğusunda yer alan Araban ilçesi, yalnızca bereketli ovasıyla değil, binlerce yıllık tarihî mirasıyla da dikkat çekiyor. Fırat Nehri’ne komşu bu kadim topraklar, Roma döneminden kalma anıt mezarları, höyükleri ve antik yollarıyla Güneydoğu Anadolu’nun en zengin arkeolojik alanlarından biri olma özelliğini taşıyor.
Üç Anıt, Üç Hikâye: Elif, Hisar ve Hasanoğlu
Araban’ın Elif, Hisar ve Hasanoğlu köylerinde yer alan üç anıt mezar, Roma döneminde bölgeye hâkim olan elit tabaka için inşa edilmiş yapılar olarak biliniyor.
• Elif Anıt Mezarı, kesme taştan yapılmış korint başlıklı sütunları ve tonoz örtü sistemiyle mimari zarafetiyle öne çıkıyor.
• Hisar Anıt Mezarı, kare planlı kaidesi ve piramidal çatısıyla Gaziantep çevresindeki en sağlam yapılar arasında yer alıyor.
• Hasanoğlu Anıt Mezarı ise kısmen yıkılmış olsa da sütun ve kemer detaylarıyla geçmişin ihtişamını hâlâ yansıtıyor.
Bu yapılar, yalnızca mimari değil, dönemin inanç ve sosyal yapısına dair ipuçları da barındırıyor.
Antik Sugga’dan Sultan Murat Köprüsü’ne
Elif Köyü’nün Roma dönemindeki adı olan Sugga, bölgenin antik çağlardaki önemini ortaya koyuyor. Gümüşpınar Köyü yakınlarında yer alan Septimius Severus Köprüsü (yerel adıyla Sultan Murat Köprüsü), Karasu Irmağı üzerine kurulmuş ve hâlâ ayakta. Bu köprü, Araban’ın doğu-batı hattındaki stratejik konumunu simgeliyor.
Höyükler ve Kaya Mezarları: Araban’ın Derin Katmanları
Araban’da tescilli 9 höyük, 1 kaya mezarı, 1 lahit, 1 kilise mozaiği ve 1 kale bulunuyor.
• Araban Höyüğü, ilçe merkezinde yer alıyor ve üzerinde Araban Kalesi yükseliyor.
• Fıstıklıdağ Köyü yakınlarındaki kaya mezarları, kalker ana kayaya oyulmuş sanduka biçiminde.
• Aşağıkaravaiz, Sarıkaya, Şelveran ve Gece Höyükleri, Tunç Çağı’ndan Roma dönemine kadar uzanan seramik izleriyle bölgenin çok katmanlı tarihini gözler önüne seriyor.
Turizme Kazandırılmalı
Bu tarihî miras, yalnızca Araban için değil, Türkiye’nin kültürel zenginliği açısından da büyük bir potansiyel taşıyor. Ancak tanıtım, koruma ve turizme entegrasyon konusunda daha fazla adım atılması gerektiği vurgulanıyor. Yerel yönetim ve halkın iş birliğiyle bu yapılar hem korunmalı hem de kültürel rotalara dâhil edilmeli.
