Cumhurbaşkanlığı 2026 yılı programına göre, çalışanların daha uzun süre istihdamda kalmasını teşvik edecek yeni bir “Aylık Bağlama Sistemi” üzerinde çalışılıyor. Bu sistem, mali yük oluşturmadan uygulanacak ve emeklilik maaşlarını doğrudan etkileyecek. “Aylık Bağlama Oranı (ABO)” olarak bilinen modelde, çalışanların prim gün sayısı, sigorta dönemi ve kazanç düzeyi maaş hesaplamasında belirleyici olacak.
Mali Müşavir ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Emin Yılmaz, milliyet.com.tr’ye yaptığı açıklamada, ABO’nun emekli maaşlarını şekillendiren en önemli kriterlerden biri olduğunu belirtti. Yılmaz, “Emekli maaşları 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç ayrı dönemde hesaplanıyor. Her dönem için farklı oranlar uygulanıyor. Primler enflasyon ve büyüme oranlarına göre güncelleniyor, ardından bu değer ABO oranıyla çarpılarak maaş ortaya çıkıyor.” Dedi.
ABO Yıllar İçinde Düşürüldü
Uzmanlara göre, sistem yıllar içinde çalışanların aleyhine değişti. 2000 öncesinde ABO oranı en az %60’tı ve her 240 gün için %1 eklenebiliyordu. En yüksek oran %85’e kadar çıkabiliyordu. 2000-2008 yılları arasında oran düşürülerek ilk 3.600 gün için %3,5, sonraki 5.400 gün için %2, devam eden her 360 gün için ise %1,5 olarak belirlendi. 2008 sonrasında ise sistem yeniden değişti ve her 360 gün için sabit %2 oranı uygulanmaya başlandı.
Asgari Ücret Üzerinden Prim Maaşı Düşürüyor
Uzmanlar, düşük emekli maaşlarının yalnızca ABO oranından kaynaklanmadığını, primlerin hangi düzeyde yatırıldığının da etkili olduğunu vurguluyor. Asgari ücret üzerinden prim ödeyen çalışanların maaşları düşük kalıyor. Yılmaz, “Bir kişi kariyeri boyunca maaşı artsa bile primleri asgari ücretten yatırılmışsa, emekli maaşı da düşük olur” açıklamasında bulundu.
Yeni Düzenlemede Amaç Adalet
Cumhurbaşkanlığı programında yer alan yeni düzenlemeyle çalışanların daha uzun süre istihdamda kalması hedefleniyor. Henüz detayları açıklanmayan çalışmada, sistemin hem mali açıdan sürdürülebilir olması hem de sosyal adaleti güçlendirmesi planlanıyor.
Ayrıca Meclis’te görüşülen torba yasa kapsamında, uzun vadeli sigorta kollarında işveren payının 1 puan artırılması ve asgari ücretin 7,5 katı olan prim üst sınırının 9 kata çıkarılması da gündemde.
Uzun Süre Çalışan Daha Fazla Maaş Alacak
Uzman Yılmaz, “Bugün 3.600 gün prim ödeyen ile 9.000 gün prim ödeyen arasında maaş farkı çok az. Bu durum çalışma barışını zedeliyor. Yeni sistemle bu farkın daha adil hale getirilmesi bekleniyor” ifadelerini kullandı.
