Merhaba saygıdeğer okurlarım. Bugün sizlere anemi konusunda ufak ama canalıcı bilgiler vermeye çalışacağım. Türkiye’de en çok görülen hastalıklardan biri olan kansızlıktan ne zaman şüphelenmeliyiz. Hasta olmayan çocuklarımıza nasıl destekler verebiliriz? Öncelikle hastamızda olan durumları ve o durumda hangi hastalıklar olabileceğini paylaşmak istiyorum;
- Aneminin başlama yaşı önemlidir. Beslenme yetersizliğine bağlı demir eksikliği anemisi daha çok 6 aylıktan sonra başlar. Yenidoğan bebekte anemi genellikle kanama, kan grubu uygunsuzluğu (ABO, Rh uyuşmazlığı), hemolitik anemi ve enfeksiyonlarla gelişir. Ağır anemi 4-6 aylıkken başlamışsa neden Akdeniz anemisi (beta talasemi) hastalığı olabilir.
- Cinsiyet önemli olabilir. Ailenin sadece erkeklerinde görülen hemolitik anemiler, erkek cinsiyete bağlı bir genetik geçişi işaret eder. Örneğin bakla yedikten veya ilaç aldıktan sonra aniden eritrositlerin yıkılmasına neden olan glikoz-6-fosfat-dehidrogenaz enzim eksikliği böyle bir hastalıktır; kızlarda nadir görülür.
- Anemi bebeklikten beri var mı? (Daha çok genetik geçişli, kalıtsal bir neden düşündürür)
- Belli aralıklarla veya bazı durumlarda tekrarlıyor mu?
- Beraberinde sarılık olmuş mu? (Eritrosit yıkımı)
- İdrar-gaita renginde özellik var mı? (Damar içi eritrosit yıkımında idrar rengi koyulaşır. Mide-barsak sisteminde kanama varsa gaita rengi siyah olur veya kan görülür)
- İlaç kullanımı ile ilişkili mi? (İlaçlar kemik iliği yetmezliği, eritrositlerin erken yıkımı, salisilat alımına bağlı gizli kanama gibi nedenlerle anemiye yol açabilir)
- Bitkisel bazı ilaçlar veriliyor mu? (Toksik miktarlara veya toksinlere maruz kalabilirler)
- Çocuk toksik maddelere maruz kaldı mı? (Tarım ilaçları, böcek ilaçları, benzen gibi toksik maddeler kemik iliği yetmezliği ile anemi yapabilir; kurşunla teması anlamak amacıyla yaşadığı çevreye, evine, boyaya maruz kalıp kalmadığına, yemek pişirme malzemelerine, ve kalaylanmamış seramik kapların kullanılıp kullanılmadığı araştırılmalıdır)
- Enfeksiyon var mı? (Enfeksiyona bağlı eritrositlerde baskılanma, kemik iliği yetmezliği veya erken yıkım olabilir. Hepatit, sıtma, tüberküloz gibi enfeksiyonların endemik olduğu bölgelere seyahat belirtilmelidir. Aktif enfeksiyon sırasında hemoglobin değeri 1-1,5 gr/dl kadar düşebilir; uzun süreli, kronik enfeksiyonlarda ağır anemi görülebilir)
- Deride kırmızı-mor benekler, morluklar, uzun süren kanamalar, uzamış veya fazla adet kanaması var mı? (Kanamaya yatkınlık varsa kanamalar sonucu anemi ortaya çıkabilir)
- Deri döküntüsü, eklemlerde şişlik, kızarıklık, ağrı, hareket kısıtlılığı öyküsü var mı? (Romatizmal veya lösemi gibi hastalıklar açısından)
- Beslenme özellikleri (Demir içeren gıdalar, vitamin, protein açısından alım eksikliği; toprak, sıva, buz gibi yenmemesi gerekenleri yeme öyküsü demir eksikliği anemisi açısından araştırılmalıdır. Ne tür yiyeceklerle beslendiği, mama alıyorsa demir destekli olup olmadığı, anne sütünü ne kadar süre aldığı, ek gıdalara başlama zamanı, verilen gıdaların içeriği, günde aldığı inek sütü miktarı önemlidir)
- Kronik ishal var mı? (Barsaklarda emilim bozukluğu ile demir, folat, vitamin B12 eksikliği; ishal ile gizli kanama)
- Parazitoz öyküsü var mı? (Barsakta kanamaya neden olan kancalı parazitler ve emilimi bozan parazitler anemi nedeni olabilir)
- Diğer sistemik hastalıkların sorgulanması (Sistemik hastalıklar anemiye neden olabilir)
- Yenidoğan döneminde sarılık, fototerapi, kan değişimi öyküsü var mı? (Eritrosit yıkımı ile giden kalıtsal hastalıklar)
- Akraba evliliği var mı? (Kalıtsal anemi nedenleri açısından)
- Ailede kansızlık, safra kesesi taşı hastalığı, dalak büyüklüğü öyküsü var mı? (Konjenital hemolitik anemiler için destekleyici olabilir)
- Göçmenlik var mı? (Türkiye’de talasemi sendromları en sık Akdeniz, Ege Bölgesi ve Trakya’da görülmektedir. Bu bölgeler ile Balkan’lar ve Ege Adaları’ndan göç edenlerde talasemi riski daha yüksektir. Ancak Türkiye genelinde talasemi taşıyıcılığı oranı %2 kadardır, herhangibir yörede yaşayan kişide talasemi taşıyıcılığı olabilir; akraba evlilikleri ile talasemi hastalığı riski artar)
Konuyu kısaltamıyoruz ancak bu konuda bir farkındalık oluşturmak istiyorum. Takiplerde görüşmek üzere
Sağlıkla kalın!
