Antep fıstığının kökenleri, zamanın ötesine uzanan bir yolculuğa dayanıyor. Modern Antep fıstığının en eski örneği, günümüzde modern Özbekistan topraklarında bulunan Djarkutan'dan. Bu eşsiz lezzetin hikayesi, Orta Asya'da Tunç Çağı'nda başlıyor. Arkeolojik kanıtlar, Antep fıstığının tarihin tozlu sayfalarında MÖ 6750 yıllarında insanlar tarafından tüketildiğini gösteriyor. İşte bu antik miras, günümüz sofralarında hala en lezzetli atıştırmalıklardan biri olarak varlığını sürdürüyor.
ANTEP FISTIĞI HANGİ ÜLKEYE AİTTİR?
Antep fıstığı herhangi bir ülkeye ait değildir. Ancak Antep fıstığının ana vatanı Orta Doğu ve Orta Asya’dır. Bunun yanında Antep fıstığı üretiminde dünyada önde gelen ülkelerden ilk üçü İran ABD ve Türkiye’dir.
ANTEP FISTIĞI NEREDE YETİŞİR?
Antep fıstığının asıl vatanı Orta Doğu'dur ve Türkiye, bu lezzetli fıstığın önde gelen üreticilerinden biridir. Bununla birlikte, İran, Hindistan, Suriye, Irak, ve Meksika gibi ülkeler de Antep fıstığı yetiştiriciliğinde önemli rol oynamaktadır.
Türkiye'de, sakız ağacıgiller (Anacardiaceae) familyasından olan "Pistacia vera" türüne ait bir çeşit olan keten gömleği (keten köyneği) Antep fıstığı, 2014 yılından itibaren en fazla Şanlıurfa ilinde yetiştirilmektedir. Şanlıurfa'yı Gaziantep, Nizip, Kahramanmaraş, Siirt, Malatya, Adıyaman ve Diyarbakır şehirleri takip etmektedir. Bu lezzetli fıstık Orta Doğu meyvesi olarak bilinir ve genellikle Şam fıstığı olarak da adlandırılır.
Türkiye'de Antep fıstığı üretimi, %95 gibi yüksek bir oranla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde gerçekleştirilir. Bu fıstıklar, diğer ülkelere göre daha yağlı yapılarıyla bilinen en lezzetli çeşidi olan Antep fıstığına katkı sağlar. Ülke genelinde üretimin %80'i, özellikle Şanlıurfa ve Gaziantep illerinde yoğunlaşmaktadır.
TÜİK'in 2021 verilerine göre, Antep fıstığı üretiminde en büyük paya sahip olan il %38,5'lik oranla Şanlıurfa'dır. Böylelikle Türkiye genelinde en çok Antep fıstığı, Şanlıurfa'da yetiştirilmektedir. Gaziantep ve Siirt ise bu sıralamada onu takip eder. 2021 yılında ülke genelinde 3,9 milyon dekar alanda Antep fıstığı yetiştirilmiş, bunun 1,5 milyon dekarlık kısmı Şanlıurfa'ya aittir. Aynı yıl içinde toplamda 119 bin ton Antep fıstığı üretilmiş olup, Şanlıurfa bu alanda 39 bin tonla başı çekmektedir.
