Yanığın büyüklüğü ve derinliği, uygulanacak ilk yardım ve tedaviyi doğrudan etkiliyor. Hafif yanıklarda doğru müdahale iyileşmeyi hızlandırabilirken, geniş yüzeyli veya derin doku hasarlarında mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor.
İlk Yardımda Yapılması Gerekenler
Yanık sonrası ilk adım, sıcak etkenle teması hemen kesmek. Sıcak su, yağ veya alev gibi yanmaya neden olan kaynağın etkisi sonlandırıldıktan sonra bölgeye doğrudan buz uygulanmamalı. Bunun yerine, yanan bölge 10 ila 20 dakika boyunca soğuk (buzsuz) su altında tutulmalı veya temiz, nemli bir bezle soğuk kompres yapılmalı. Bu işlem ağrıyı hafifletirken dokunun daha fazla zarar görmesini de engelliyor.
Yanık bölgesinde kabarcık oluşmuşsa kesinlikle patlatılmamalı. Bu kabarcıklar cildi enfeksiyonlardan koruyan doğal bir bariyer görevi görüyor. Bölge, ılık su ve hafif sabunla nazikçe temizlenmeli, tahriş edici uygulamalardan kaçınılmalı. Temizleme işlemi sonrasında yanık yüzeyi uygun bir kremle nemlendirilmeli ve steril gazlı bezle örtülmeli.
Evde Kullanılabilecek Kremler ve İçerikleri
Yanığın şiddetine göre kullanılacak krem değişiklik gösterebilir. Hafif yanıklarda reçetesiz kremler işe yarayabilir. Bu ürünlerin birçoğunda Aloe vera, Panthenol (Provitamin B5) ve Allantoin gibi cildi yatıştırıcı, nemlendirici ve onarıcı maddeler bulunur.
Aloe vera içeren kremler: Cildi serinletir ve yatıştırır.
Panthenol: Hücre yenilenmesini destekler, nem kaybını önler.
Allantoin: Cilt yüzeyinde oluşan hasarı onarmaya yardımcı olur.
Antibiyotikli içerikler: Özellikle ikinci derece yanıklarda enfeksiyon riskini azaltmak için tercih edilir.
Eczanelerde yaygın olarak bulunan Silverdin, Hametan, Madecassol ve Fucidin gibi kremler, yanık sonrası oluşabilecek enfeksiyonları önlemeye, cilt yenilenmesini desteklemeye ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak her krem her cilt tipi için uygun olmayabilir. Ürünün içeriği dikkatle incelenmeli, alerji veya cilt hassasiyeti durumlarında kullanılmamalıdır.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Yanık küçük ve yüzeysel olsa bile durum birkaç gün içinde iyileşme göstermiyorsa ya da enfeksiyon belirtisi varsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı.
Aşağıdaki durumlarda evde tedavi uygulanmamalıdır, hemen doktora başvurulmalıdır:
Yanığın çok geniş bir yüzeyi kaplaması,
Yüz, el, ayak, eklem veya genital bölge gibi hassas noktalarda olması,
Kabarcıkların büyük ve yaygın hale gelmesi,
Ateş, irin, kötü koku, aşırı ağrı veya kızarıklık görülmesi.
Uzmanlar Uyarı
Uzmanlara göre, yanık sonrası en sık yapılan hatalardan biri diş macunu, yoğurt, salça veya diş kremi gibi maddelerin yanığa sürülmesi. Bu maddeler enfeksiyon riskini artırıyor ve dokunun iyileşmesini geciktiriyor.
