Ramazan ayının yaklaşmasıyla birlikte, oruç ibadetini yerine getirecek olan kişiler, orucu bozan ve bozmayan durumlar hakkında araştırmalara başladı. Uzun süre aç ve susuz kalan insanlar, bazen dalgınlıkla bir şeyler tüketebilecelerinden bu durumda orucun bozulup bozulmadığı konusu gündeme gelmektedir.

HANGİ DURUMLAR ORUCU BOZAR?

Orucun temel unsuru, yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak durmak ve nefsi bunlardan mahrum bırakmaktır; bu nedenle oruçlu iken bu tür davranışlar orucu bozar.

Yemek ve içmek, genel olarak alışılagelen her türlü gıdayı içerir. Sigara, nargile gibi keyif veren tütün kökenli dumanlı maddeler, uyuşturucular ve tiryakilik gereği alınan tüm maddeler, oruç yasakları kapsamına girer. (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, III, 386-387).

Herhangi bir sebeple alınan ilaçlar da aynı hükme tabidir.

UNUTUP BİR ŞEY YEMEK/İÇMEK

Yemek içmeyi unutarak yapmak orucu bozmaz. Hz. Peygamber (s.a.s.), “Bir kişi oruçlu olduğunu unutarak yer veya içerse, orucunu tamamlasın, bozmasın. Çünkü onu, Allah yedirmiş, içirmiştir.” (Buhârî, Savm, 26) sözleriyle bunu belirtmiştir.

Oruçlu olduğunu unutarak yiyip içen bir kimse, oruçlu olduğunu hatırladığında hemen ağzındakileri çıkarmalı ve ağzını yıkamalıdır. Oruçlu olduğunu hatırladıktan sonra mideye bir şey inerse, oruç bozulur (Merğînânî, el-Hidâye, II, 253-254).

Oruçlu olduğunu unutarak yiyip içen kişi, yaşlı, hasta, zayıf veya oruç tutmaya gücü yetmeyen bir durumdaysa, bunu fark eden kişi ona oruçlu olduğunu hatırlatmamalıdır; ancak bu kişinin hatırlatılması gerekirse, yapıcı bir şekilde hatırlatılmalıdır (Şürünbülâlî, Merâkı’l-felâh, 238).

KUSMAK

Ne kadar olursa olsun kendiliğinden gelen kusma orucu bozmaz. Aynı şekilde, mideden ansızın ağza yükselip tekrar mideye dönen şeyler de oruca zarar vermez. Ancak kişinin kendi isteğiyle ağız dolusu kusması durumunda oruç bozulur.

Hz. Peygamber (s.a.s.), “Oruçlu kimse kendisine hâkim olamayarak kusarsa ona kaza gerekmez. Ancak kendi isteğiyle kusan kimse orucunu kaza etmelidir.” buyurmuştur (Ebû Dâvûd, Savm, 32 [2380]; Tirmizî, Savm, 25 [720])

Ancak, kustuğu için orucu bozulduğunu düşünen biri yeme içmeye devam ederse, orucu bozulur. Bu durumda keffarete değil, o günü kazaya bırakmak gerekir (İbnü’l-Hümâm, Fethü'l-kadîr, 2/334-335; el-Fetâva’l-Hindiyye, 1/205).

EŞLERİN SINIRI

Oruçlu kişi, orucun sevabını azaltabilecek şüpheli durumlardan da kaçınmalıdır, orucu bozacak eylemlerden uzak durmalıdır. Ramazanda oruçlu iken bile bile cinsel ilişkiye girmek orucu bozar ve hem kaza hem de keffaret gerekir (Buhârî, Savm, 30).

Eşlerin birbirlerini öpmesi veya sarılması orucu bozmaz. Ancak bu durumda cinsel boşalma meydana gelirse oruç bozulur ve o günü kaza etmek gerekir (Merğınânî, el-Hidâye, II, 256).

SAKIZ ÇİĞNEMEK

Ağız ve burundan alınıp mideye ulaşan her türlü madde orucu bozar. Bu nedenle, ağız kokusunu gidermek veya diş ağrısını dindirmek amacıyla ağza sıkılan sprey ve benzeri maddeler, yutulduğu takdirde orucu bozar, yutulmadığı sürece ise bozmaz.

Günümüzde üretilen sakızlarda, ağızda çözülen katkı maddeleri bulunmaktadır ve ne kadar dikkat edilirse edilsin, bu maddelerin yutulmasından kaçınmak mümkün değildir. Bu nedenle, bu tür sakızları çiğnemek orucu bozar (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, III, 395, 396).

Buna ek olarak, hangi sakızın orucu bozmayacağı belirlenemediğinden, oruçlu iken sakız çiğnemekten kaçınılmalıdır.

AĞDA YAPTIRMAK

Orucun bozulması yalnızca yemek yemek, içmek veya cinsel ilişkiye girmek gibi belirli eylemlerle gerçekleşir. Vücuttaki kılların alınması ise bu eylemlerden biri olmadığından, hangi yolla olursa olsun kılların alınması orucu bozmaz.

AŞI OLMAK

Oruç, yemek yemek, içmek, cinsel ilişkiye girmek ve bu kapsamda olan eylemlerle bozulur. Bu nedenle, besin değeri taşımayan aşılar orucu bozmaz.

Tedavisi devam eden hastalar, sağlıklarına kavuşup tedavileri tamamlandığında oruçlarını tutabilirler. Ancak, Ramazan ayında herkesle birlikte oruç tutmayı tercih ediyorlarsa ve başka bir engel bulunmuyorsa, iğnelerini iftardan sonra yaptırmaları daha uygundur. Bu imkâna sahip olmayanlar, tedavi ve aşı amaçlı iğne yaptırabilirler.

Ancak, oruçlu iken gıda ve vitamin iğneleri yaptıranların, ağızdan aşı alanların ve damardan serum ve kan verilenlerin orucu bozulur. Sonrasında bu oruç kaza edilir.

DİŞ TEDAVİSİ

Orucun bozulması için yeme, içme ve cinsel ilişki gibi eylemlerin gerçekleşmesi gerekir. Tedavi amaçlı dış müdahaleler, sadece tedavi amacıyla yapıldığı için orucu bozmaz. Enjeksiyonlar da beslenme amacı taşımadığı için orucu bozmazlar. Ancak, tedavi sırasında ağız su ile çalkalanması gibi başka işlemler sonucunda boğaza su, kan veya tedavide kullanılan maddelerden biri kaçarsa oruç bozulur ve kaza edilmesi gerekir.