Özellikle 2000 yılı sonrası sigortalı olan ve EYT kapsamına girmeyen çalışanlar, yaş ve prim şartlarında esneklik sağlayacak bir kademeli emeklilik düzenlemesini yakından takip ediyor. Ancak gelinen noktada, hükümet cephesinden kademeli emeklilikle ilgili resmileşmiş bir çalışma bulunmuyor.
TES tartışmaları kademeli emeklilik beklentisini artırdı
Emeklilik sisteminde, Orta Vadeli Program’la birlikte gündeme gelen Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) hazırlıkları, gözleri yeniden kademeli emeklilik başlığına çevirdi. OVP döneminde tasarrufların artırılması ve sürdürülebilir finansman için TES’in kurulacağı açıklanırken, bu gelişme, “Kademeli emeklilik de gelir mi?” sorusunu yeniden gündeme taşıdı.
Kademeli emeklilik, sigortalıların belirli bir yaş ve prim gününe kademeli olarak ulaştıklarında, daha esnek şartlarla emekli olabilmelerini öngören bir model olarak tanımlanıyor. Özellikle EYT kapsamına girmeyen ve 08.09.1999 sonrası sigorta girişi olan çalışanlar, yaş şartının yumuşatılacağı bir geçiş sistemi talep ediyor.
CHP’li Akay’dan kademeli emeklilik teklifi
Kademeli emeklilik konusunda somut adımlardan biri muhalefetten geldi. CHP Karabük Milletvekili ve Plan Bütçe Komisyonu Üyesi Cevdet Akay, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Emekli Sandığı Kanunu’nda değişiklik öngören bir kanun teklifini TBMM Başkanlığı’na sundu.
Teklifte, 08.09.1999 ile 16.04.2008 tarihleri arasında sigortalı olan vatandaşların kademeli emeklilik hakkından yararlanması amaçlanıyor. Ayrıca esnaf ve memurlar için prim ödeme gün sayısının 9000’den 7200’e düşürülmesi öneriliyor. Akay, 1 Mayıs 2008 sonrası göreve başlayan memur ve esnaflar için prim gün şartının 9000’e çıkarılmasının ciddi bir adaletsizlik oluşturduğunu, 1999 sonrası başlayanlar arasında büyük prim günü farkı bulunduğunu vurguluyor.
EYT sonrası “Emeklilikte Tarihe Takılanlar” tepkisi
2023 yılında 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişlilerin EYT düzenlemesiyle emekli olabilmesi, 2 milyondan fazla kişiye emeklilik yolunu açtı. Ancak bu tarihten sonra sigortalı olan milyonlarca çalışan, kendilerine haksızlık yapıldığını düşünüyor. Bu grup, “Emeklilikte Tarihe Takılanlar” adıyla örgütlenerek raporlar hazırlıyor, taleplerini kamuoyuna ve siyasete duyurmaya çalışıyor.
Bu kesimin temel talebi, yaş şartının ilk sigorta giriş tarihine göre yeniden düzenleneceği kademeli bir model ve 58–60 yaş şartının yumuşatılması ya da kaldırılması yönünde.
“Hükümetin gündeminde kademeli emeklilik yok”
Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Hürriyet yazarı Noyan Doğan, okuyuculardan kademeli emeklilikle ilgili yoğun soru geldiğini belirterek, hükümetin bu başlıkla ilgili resmi bir çalışmasının bulunmadığını aktardı. Doğan, EYT’nin bütçe ve sosyal güvenlik sistemi üzerinde oluşturduğu yükün hâlâ tartışıldığını, bu nedenle kısa vadede kademeli emekliliğin hükümet gündemine alınmasının beklenmediğini vurguladı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da daha önce yaptığı açıklamada, “Emeklilik sisteminde bir değişiklik planlamıyoruz. Emekli olabilmek için gereken prim ve yıl şartları devam edecek.” diyerek, mevcut emeklilik koşullarında yakın vadede bir revizyon öngörülmediği mesajını vermişti.
Kademeli emeklilik Meclis’ten geçti mi?
Cevdet Akay’ın kanun teklifi, şu aşamada yalnızca Meclis’e sunulmuş durumda. Teklifin yasalaşmasına yönelik bir süreç başlatıldığına dair bir bilgi bulunmuyor. Yani kademeli emeklilik teklifi şu anda Meclis’ten geçmiş değil; komisyon ve genel kurul aşamalarına taşınmış bir düzenleme söz konusu değil.
Bu nedenle “Kademeli emeklilik çıktı” ya da “Şu tarihte yürürlüğe girecek” şeklindeki iddialar, mevcut tabloya göre gerçeği yansıtmıyor.
İsa Karakaş: “Seçim sürecinde yeniden gündeme gelebilir”
Sosyal Güvenlik başuzmanı İsa Karakaş ise EYT sürecine atıf yaparak, kademeli emeklilik tartışmalarının tamamen rafa kalkmadığını, özellikle seçim dönemlerinde yeniden gündeme gelebileceğini ifade ediyor. Karakaş, şu an için hükümetin resmi gündeminde yer almasa da, 2027 yılında yapılacak genel seçim sürecinde kademeli emeklilik başlığının yeniden masaya gelebileceğini öne sürüyor.
Özetle;
– Kademeli emeklilikle ilgili hükümetin yürüttüğü resmileşmiş bir çalışma bulunmuyor.
– Muhalefet kanadından, özellikle 1999–2008 arası sigorta girişi olanları kapsayan kanun teklifleri Meclis’e sunulmuş durumda ancak yasalaşma süreci başlamış değil.
– Çalışma Bakanlığı, emeklilik sisteminde prim ve yıl şartlarını değiştirmeyi planlamadığını açıkça ifade ediyor.
– Uzmanlar, ekonomik yük ve bütçe dengeleri nedeniyle kısa vadede adım beklemezken, siyasi konjonktürün ilerleyen yıllarda tabloyu değiştirebileceğine işaret ediyor.
Kademeli emeklilik beklentisi, özellikle EYT kapsamı dışında kalan milyonlarca çalışan için devam ederken, gözler hem hükümetin resmi açıklamalarında hem de Meclis’e gelecek olası yeni tekliflerde olacak.
