Dericiliğin Tarihi ve Kentle Kurduğu Bağ
Dericilik; ham derinin tabaklanması, işlenmesi ve çeşitli ürünlere dönüştürülmesini kapsayan kadim bir zanaat. İnsanlık tarihinin en eski üretim alanlarından biri olan deri işçiliği, Gaziantep’te özellikle yemeni (geleneksel deri ayakkabı) üretimiyle kent kültürünün ayrılmaz bir parçası haline geldi.
Gaziantep’in resmî kültür envanterinde yemenicilik ve deri ayakkabı üretimi, “özgün el sanatları” arasında yer alıyor. Bu durum, dericiliğin yalnızca ekonomik değil; aynı zamanda kültürel bir değer taşıdığını gösteriyor.
Günümüzde Dericilik: Var Ama Zor
Gaziantep’te dericilik hâlâ resmî meslek komiteleri çatısı altında temsil ediliyor. Gaziantep Ticaret Odası bünyesindeki “Deri Ayakkabı ve Saraciye Ürünleri İmalâtı ve Ticareti Meslek Komitesi” bunun somut örneği.
Ancak bu temsil, mesleğin geliştiğini değil; sürdürülebilirlikte zorluk yaşadığını gösteriyor. Akademik kaynaklarda da belirtildiği üzere, gerekli düzenlemelerin yapılmaması nedeniyle birçok geleneksel el sanatı üretimden kalkmış durumda.
Zorlukların Kaynağı Ne?
• Endüstriyel üretim ve seri imalatın yaygınlaşması, geleneksel el işçiliğiyle yapılan dericilik için pazar alanını daraltıyor.
• Usta sayısına dair güncel veriler sınırlı olsa da, meslek “kaybolmaya yüz tutmuş el sanatları” arasında gösteriliyor.
• Genç kuşakların mesleğe ilgi göstermemesi ve çırak-ustalık zincirinin kopması, dericiliğin geleceğini tehdit ediyor.
Kaybolmadı Ama Tehlike Altında
Gaziantep’te dericilik tamamen yok olmuş değil. Hâlâ faaliyet gösteren atölyeler, üretim alanları ve meslek komiteleri mevcut. Ancak günlük üretim hacmi, gençlerin ilgisi, pazar genişliği ve el işçiliği açısından ciddi bir gerileme söz konusu.
Bu nedenle dericiliğin kültürel miras olarak korunması, mesleğe yeniden ilgi kazandırılması ve üretimin modern tekniklerle desteklenmesi büyük önem taşıyor.
