Gaziantep’in tarihî ve kültürel kimliğinin ayrılmaz bir parçası olan Alleben Deresi, şehir halkı için sadece bir akarsu değil, aynı zamanda sosyal yaşamın ve tarımsal üretimin de merkezi konumunda.
Sof Dağları eteklerinden doğarak şehir merkezinden geçen ve güneydoğuda Fırat Nehri’ne ulaşan dere, tarih boyunca Gaziantep’in günlük hayatına yön veren önemli bir su kaynağı oldu. Zamanla artan nüfus ve kentleşme baskısı nedeniyle doğal yapısı bozulan Alleben Deresi, yapılan ıslah ve çevre düzenleme çalışmalarıyla yeniden cazibe merkezi haline getirildi.
Alleben Deresinin Tarihi Önemi ve Geçmişi
Gaziantep’in su mirası olarak bilinen Alleben Deresi, geçmişte şehrin yaşam alanı ve sosyal buluşma noktasıydı. Sacur Suyu, Pancarlı mevkiinden çıkarak şehir merkezine ulaşırken güzergâh boyunca farklı isimlerle anılıyordu: Batalhöyük’te Kavaklık Deresi, Maanoğlu Köprüsü’nde Alleben, şehir içinden geçerken Tabakhane ve şehir dışına çıktığında Karaakar olarak biliniyordu. Humanız Köyü sonrasında yeniden Sacur adını alarak Fırat Nehri’ne kavuşuyordu.
Eskiden derede çocuklar serinler, aileler piknik yapar, kadınlar bulgur kaynatırdı. Ticaret için gelenlerin develeri ve atları da burada su ihtiyacını karşılardı. Asi ve Fırat nehirleriyle birleşen Alleben Deresi, verimli ovaları besleyerek Gaziantep’i tarih boyunca cazibe merkezi haline getirmişti.
Alleben Deresinde Islah ve Modernleşme Çalışmaları
2020 yılında GASKİ öncülüğünde başlatılan ıslah çalışmaları ile Alleben Deresi ve bağlantılı kanallarda yaklaşık 14 kilometrelik alan temizlendi. Dere tabanında biriken çökeltiler giderildi, beton dökümü yapıldı ve birçok bölgede korkuluklar ile beton borular yenilendi.
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve DSİ işbirliğiyle yürütülen projeler kapsamında, Alleben Deresi yalnızca bir su kaynağı olarak kalmayacak, kent yaşamına entegre edilecek. Dere çevresinde yürüyüş yolları, yeşil alanlar ve rekreasyon alanları oluşturularak modern ve estetik bir görünüme kavuşturulması hedefleniyor.
Alleben Deresinin Günümüzde Durumu ve Çevre Sorunları
Hızlı kentleşme ve nüfus artışı, derenin doğal yapısını olumsuz etkiledi. Betonlaşma, azalan su debisi ve kirlilik sorunları öne çıktı. Seyrantepe Mahallesi’nde atıkların dereye bırakılması, halkın tepkisine yol açtı. Artan çevre sorunları ve taşkın riskleri, belediyelerin ve vatandaşların sorumluluk almasını zorunlu hale getirdi.
Alleben Deresi, Gaziantep’in doğal ve kültürel peyzajında önemli bir simge olmaya devam ediyor. Halkın bilinçlendirilmesi ve yapılan projeler sayesinde derenin korunması ve gelecek nesillere aktarılması amaçlanıyor. Bu çabalar, Gaziantep’in sürdürülebilir şehircilik anlayışının ve çevreye duyarlı kentsel planlamanın önemli bir göstergesi olarak öne çıkıyor.
