Özellikle kutnu kumaşı ile tanınan kent, hem kadın hem erkek kıyafetlerinde el işçiliği, ipek dokuma ve gümüş işlemeleriyle kendine özgü bir tarz oluşturmuştur.
Kutnu: Gaziantep’in simgesi
Gaziantep’in en meşhur dokuma ürünü olan kutnu kumaşı, floş (suni ipek) ve pamuk ipliğinden üretilir. Renkli çizgileri ve parlak dokusuyla tanınan bu kumaş, yalnızca Gaziantep’te dokunmaktadır. Kutnu, yörede yöresel kıyafetler, halk oyunları kostümleri, çanta, terlik, aksesuar ve perdelik kumaş olarak kullanılmaktadır. Her biri el tezgâhlarında titizlikle dokunan kutnular, Gaziantep’in kültürel kimliğinin en belirgin simgelerindendir.
Gaziantepli kadınların zarif giyim geleneği
Gaziantep yöresinde kadın giyimi; el emeği işlemeler, ipek kumaşlar ve zengin takılarla süslenmiş çok katmanlı bir tarza sahiptir.
Başa fes, taç, dolak ve poşu gibi süslemeler takılır. Fesin ön kısmına “gazi” adı verilen altınlar, yanlarına ise gümüş penes ve küpelikler asılır. Ahmediye adı verilen portakal rengi ipek poşular, tepelik üzerine sarılır. Tozak adı verilen tavus ve horoz tüylerinden yapılan süslemeler ise başın en dikkat çekici kısmını oluşturur.
Kadınlar, içe salmalı gömlek, üzerine üç etek ve fermene (kadife hırka) giyer. Üç etekler, genellikle kadife veya saten kumaştan yapılır ve gümüş işlemelerle süslenir. Bel kısmına gümüş kemer veya işlemeli kuşak bağlanır. Bu kemerlerin zincirli, kasnak veya kırma turalı gibi farklı türleri bulunur.
Ayaklarda el örmesi yün çorap ve el yapımı yemeni veya edik kullanılır. Kırmızı ve siyah renkli yemeni modelleri kadınların günlük yaşamında da yaygındır. Takılar ise geleneğin en önemli parçasıdır. Kadınlar gümüş gerdanlık, beşibirlik, hamaylı ve halhal takarak kıyafetlerini tamamlar.
Erkeklerde asalet ve sadelik bir arada
Gaziantep’te erkek giyimi de en az kadınlarınki kadar köklü bir geçmişe sahiptir. Erkekler genellikle başlarına fes, külah veya terlik denilen başlık takar; üzerlerine ise poşu sararak geleneksel görünümü tamamlarlar.
Varlıklı kesimde beyaz ipekten yapılmış “merkeziyet” adı verilen örtüler tercih edilir. Fakirlik göstergesi olarak sade beyaz poşular, zenginliği temsil eden sarı tonlar ise varlıklı kişilerin simgesidir.
Üst giyimde cepken, zıbın, aba ve maşlah kullanılır. Kış aylarında kuzu derisinden yapılan “buziye” ya da “kolsuz salta” adı verilen yelek benzeri giysiler giyilir. Bu parçalar genellikle koyu renkli ve sırma işlemelidir.
Giyim kültürüyle yaşayan bir tarih
Gaziantep’in yöresel kıyafetleri, sadece bir giyim tarzı değil, aynı zamanda toplumsal statü, gelenek ve sanat anlayışının bir yansımasıdır. Kadın ve erkek kıyafetlerinde kullanılan her detay —kutnu dokumasından gümüş kemere, yemeniye kadar— kentin tarih boyunca el sanatlarına verdiği önemi ortaya koyar.
Bugün halk oyunları, kültürel etkinlikler ve özel günlerde yaşatılmaya devam eden bu kıyafetler, Gaziantep’in somut olmayan kültürel mirasının en canlı örnekleri arasında yer alıyor.
