Barak Ne Demek?
Gaziantep ili sınırları içinde yer alan Barak Ovası, Gaziantep Platosu’nun bir parçasıdır. Bu yüzden Barak bölgesinde tarla sahibi olan veyahut yaşayanlara baraklı denilmektedir. Barak bölgesinde fıstıktan zeytine her türlü kendine has üretim yapılmaktadır. Ayrıca bu bölgeye ait yöresel değerler ve kıyafetler yaşamını sürdürmekte.
Yüksekliği 375 metre olan barak ovası, Akdeniz ikliminin etkisi altında olup yazları sıcak ve nemli, kışları ise ılık ve yağışlı geçer. Bu bölge, zeytin, palmiye gibi Akdeniz bitkilerinin yetiştiği verimli topraklara sahiptir. Barak Ovası, Fırat Nehri'nin yakınında yer alması nedeniyle aynı zamanda Türkiye’nin en büyük nane üretim alanıdır; ülke genelindeki nane ihtiyacının %80’i buradan karşılanmaktadır.
Barak Ovası’nın Tarihsel Kökeni
Ova, adını buraya yerleşen Türkmen topluluğundan almıştır. Baraklar, tarih boyunca Horasan ve Firuzabad (İran) gibi yerlerden göç etmiş ve bölgede yerleşik hayata geçmişlerdir. Barak Ovası’na yerleşen Türkmenler, köken olarak Oğuz Kağan Destanı’nda “Kıl Barak” ve “Kara Barak” olarak anılmaktadır. Tarihsel olarak, Barak aşireti, 1000-1010 yılları arasında Firuz Bey’in yönetiminde Orta Anadolu'dan sürülen Türkmenlerin bir oymak olarak kurulmuş, zamanla Rakka, Culap ve Antep bölgelerine yerleşmiştir. Bu göçler ve yerleşimler, Barak Ovası'ndaki kültürün oluşmasında önemli rol oynamıştır.
Barak Kültürünün Özellikleri
Baraklar, kültürel özellikleri bakımından oldukça dikkat çekicidir. Özellikle kadınların erkeklerle birlikte tarlada çalışması ve toplumsal hayatta eşit bir rol üstlenmeleri dikkat çeker. Ayrıca, yöredeki halk oyunları ve müziklerde, genellikle toplumsal acılar ve kahramanlık temaları işlenir. Barak kültürünün önemli bir unsuru olan "halay", acılı bir cenaze merasiminde dahi yerini alır. Bu gibi gelenekler, acının fiziksel olarak dışa vurulması, sosyal dayanışmanın ve kültürel kimliğin güçlü bir ifadesi olarak karşımıza çıkar.
Baraklar’ın Dak Dövme Geleneği
Baraklar, aynı zamanda "dak" adı verilen dövme geleneğine de sahiptir. Vücuda yapılan bu dövmeler, çeşitli koruma inançları ve bereket sağlamak amacıyla yapılır. Özellikle kadınlar, üçgen şeklinde dövmeler yaptırarak, bu simgelerle kutsal kişilerin nazarından korunmayı amaçlarlar. Dak, sadece bir süsleme değil, aynı zamanda kültürel ve dini bir anlam taşır.
Oda Geleneği
Barak Ovası'nda, kültürel mirasın önemli bir diğer parçası ise "oda" geleneğidir. Bu gelenek, ailelerin erkeklerinin sosyal toplantılarını ve sohbetlerini yaptıkları ortak kullanım alanlarını ifade eder. Oda geleneği, Barak halkının sözlü kültürünü ve tarihi birikimini sürdürmesine katkı sağlar. Özellikle müzikle iç içe geçen bu geleneğin önemli bir parçası da Barak Türkmenlerinin uzun havalarıdır. Bu müzikler, göç, yerleşim ve aşiretler arası ilişkiler gibi konuları işlerken, aynı zamanda bölgenin tarihini anlatan destanlara da zemin hazırlamaktadır.
