Gaziantep’in en önemli kültürel miraslarından biri olan Zeugma Mozaik Müzesi, dünyanın en büyük mozaik koleksiyonlarından birini barındırıyor.
Çingene Kızı mozaiği ile tüm dünyada tanınan müze, aslında sergilenmeyi bekleyen yüzlerce eseriyle de büyük bir hazineye sahip. Restorasyon çalışmaları nedeniyle bu eserlerin önemli bir bölümü depolarda korunuyor.
Kurtarma Kazılarında Gün Yüzüne Çıkarıldı
Zeugma Antik Kenti’nde Birecik Barajı’nın yapımı sırasında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında çok sayıda mozaik su altında kalmadan önce çıkarıldı.
Bu eserlerin bir kısmı Gaziantep Arkeoloji Müzesi’ne taşındı, ardından Zeugma Mozaik Müzesi’nin açılmasıyla birlikte yeni sergi salonlarına aktarıldı.
Ancak kazılarda ortaya çıkan tüm eserlerin sergilenmesi mümkün olmadı. Bugün müzenin depolarında İkizkuyu, Hülümen ve Yarımca-Bağtepe gibi farklı antik yerleşimlerden getirilen mozaikler de bulunuyor.
Bazı Mozaikler Restorasyon Sürecinde
Sergilenmeyen eserlerin önemli bir kısmı restorasyon ihtiyacından dolayı depolarda tutuluyor.
Uzmanlar, bazı mozaiklerin kazı sırasında zarar gördüğünü, bu nedenle uzun süren restorasyon ve koruma çalışmaları yapıldığını belirtiyor.
Örneğin, müze bahçesinde bekletilirken zarar gören eserler, geleneksel yöntemlerle onarılarak gelecek nesillere aktarılmak üzere koruma altına alındı.
Yurtdışına Kaçırılan Parçalar Geri Döndü
Zeugma Mozaik Müzesi’nin en dikkat çeken hikâyelerinden biri de yurtdışına kaçırılan eserlerin geri dönüşü oldu.
“Metiochos ve Parthenope” mozaiğinin parçaları yıllar önce yurtdışına kaçırılarak ABD’de Menil Collection’da sergilenmişti. Kanadalı araştırmacı Sheila Campbell’ın dikkati ve Kültür Bakanlığı’nın girişimleriyle bu parçalar Türkiye’ye iade edildi. Böylece eksik kalan mozaikler yeniden Gaziantep’teki özgün yerinde birleştirildi.
UNESCO Listesinde ve Yeni Sergiler Bekleniyor
2000’li yıllardan itibaren UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Zeugma, yalnızca Gaziantep’in değil, dünya arkeolojisinin de gözde merkezlerinden biri olmayı sürdürüyor.
Müzede sergilenen Poseidon ve Euphrates villalarına ait mozaikler, Roma döneminin sanat anlayışını ve sosyal hayatını gözler önüne sererken, sergilenmeyen eserler de bilim insanları için büyük önem taşıyor.
Zeugma Mozaik Müzesi’nde Mutlaka Görülmesi Gereken 5 Eser
Gaziantep’te bulunan ve Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırındaki en önemli kentlerden biri olan Zeugma, ihtişamını MS 3. yüzyıla kadar sürdürmüştür.
Fırat Nehri kıyısında kurulan bu antik kent, stratejik konumunun yanı sıra görkemli konut mimarisi ve eşsiz mozaikleriyle günümüze kadar ulaşan zengin bir miras bırakmıştır. Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergilenen eserler arasında, dönemin sanat anlayışını yansıtan ve mitolojik hikâyeleri günümüze taşıyan beş mozaik özellikle dikkat çekiyor.
Poseidon, Okeanos ve Tethys Mozaiği
Deniz tanrılarının resmedildiği bu mozaikte Poseidon, mitolojik yaratık Hippocam’ın üzerinde betimlenmiştir. Yanında denizin eril yönünü simgeleyen Okeanos ile dişil yönünü temsil eden Tethys yer alır. Bir havuzun ya da yemek odasının zemininde bulunduğu düşünülen eser, Zeugma halkının günlük yaşamla sanatı nasıl bütünleştirdiğini gözler önüne seriyor.
Europa’nın Kaçırılışı Mozaiği
Zeus’un altın renkli bir boğaya dönüşerek Europa’yı kaçırmasını anlatan bu mozaik, mitolojik hikâyelerin Zeugma’da ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Europa’nın şaşkınlığı ve heyecanı eserde ustalıkla yansıtılmıştır.
Çingene Kızı Mozaiği
Zeugma’nın sembolü haline gelen ve gizemli bakışlarıyla ün kazanan “Çingene Kızı” mozaiği, ziyaretçilerin en çok ilgisini çeken eserlerin başında geliyor. Kimliği kesin olarak bilinmeyen figür, kimi görüşlere göre mitolojideki tüm tanrı ve tanrıçaların anası olan Gaia’yı da temsil ediyor olabilir.
Euphrates Mozaiği
Fırat Nehri’nin tanrısı olarak tasvir edilen Euphrates, koltuğunun altındaki testiyle resmedilmiştir. Sekizgen bir havuzun tabanında bulunan bu eser, kentin adını aldığı nehirle kurduğu bağı yansıtan önemli bir mozaiktir.
Akhilleus Mozaiği
Troya Savaşı’nın kahramanı Akhilleus’un kimliğinin Odysseus tarafından ortaya çıkarıldığı anın betimlendiği bu eser, Roma sanatının inceliklerini gözler önüne seriyor. Mozaik, Akhilleus’un savaş öncesi yaşamından kesit sunmasıyla da ayrı bir öneme sahiptir.
