Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un açıklamalarıyla gündeme gelen kiralık sosyal konut modeli, dar gelirli vatandaşlar için umut oldu.
İstanbul’un her iki yakasında hayata geçirilecek projelerle, barınma sorunu yaşayan kesimlere düşük maliyetli kiralık konut imkânı sunulacak.
TOKİ eliyle uygulanacak modelin, kira piyasasında üç temel etki yaratması bekleniyor: Dar gelirlinin rahat nefes alması, kiralarda fiyat dengesi sağlanması ve kentsel dönüşüm sürecinin hızlanması.
Dar Gelirli Kiralıkta Nefes Alacak
Türkiye genelinde ve özellikle İstanbul'da son yıllarda fahiş kira artışları, dar ve orta gelirli vatandaşlar için barınmayı ciddi bir krize dönüştürdü.
100 metrekarelik konutlarda ortalama kira bedeli ülke genelinde 21 bin TL’yi, İstanbul’da ise 28 bin TL’yi aştı. Asgari ücretin dahi üzerinde seyreden kira bedelleri, ev sahibi-kiracı ilişkilerini de gerdi. Açılan davalar ve adli olaylarda ciddi artış yaşandı.
TOKİ’nin sosyal kiralık konut modeli bu noktada devreye girerek, dar gelirli kesime piyasa koşullarının çok altında kira bedeliyle konut sağlayacak.
Ev sahipliği yerine kamu kurumunun kiralayan taraf olmasıyla birlikte, zam baskısı ve tahliye tehdidi gibi sorunlar da ortadan kalkacak.
Kiralık Konut Arzı Artacak, Fiyatlar Dengelenecek
Kira fiyatlarındaki artışın temel nedenlerinden biri, arz yetersizliği. Türkiye'de ev sahipliği oranı 2024 itibarıyla yüzde 56.1’e gerilerken, kiracılık oranı yüzde 28’e yükseldi.
Artan talebe rağmen yeni kiralık konut üretilmemesi, fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.
TOKİ’nin kiralık sosyal konut projeleri bu alanda yeni bir arz yaratacak. Projelerin hızlı bir şekilde devreye alınması durumunda, kira artışları yavaşlayacak ve piyasa daha dengeli bir yapıya kavuşacak.
Kentsel Dönüşümün Önündeki Kira Engeli Aşılacak
İstanbul’da 1.5 milyon konutun dönüşmesi gerekirken, 600 bin konutun ‘çok riskli’ sınıfında olduğu biliniyor.
Bakanlık tarafından sağlanan dönüşüm destekleri –hibe, kredi ve taşınma yardımı– dar gelirli vatandaşlar için yeterli olamıyor. Dönüşüm sürecinde kiralık ev bulmakta zorlanan vatandaşlar, çoğu zaman yine riskli konutlara taşınmak zorunda kalıyor.
TOKİ’nin sağlayacağı sosyal kiralık konutlar sayesinde, riskli evlerde oturan vatandaşlar, dönüşüm süreci boyunca uygun kira bedeliyle geçici konutlara taşınabilecek. Bu da dönüşüm projelerine katılımı artırarak İstanbul’daki yapı stokunun yenilenmesini hızlandıracak.
Projeler İstanbul’un İki Yakasında Hayata Geçecek
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın açıklamasına göre, kiralık sosyal konut projeleri 2025 yılı sonuna kadar 81 ilde planlanıyor.
İstanbul’da hem Avrupa hem de Anadolu yakasında uygulamaya geçilecek. Proje detaylarının yıl sonunda açıklanması, inşaatların ise 2026 yılında başlaması bekleniyor.
Gelir Şartı ve Başvuru Kriterleri
Satışa sunulan sosyal konut projelerinde olduğu gibi, kiralık konutlar için de gelir şartı aranacak. TOKİ tarafından belirlenecek kriterler doğrultusunda, evi olmayan ve belirlenen gelir sınırının altında olan vatandaşlar kiralık konutlara başvurabilecek.
Özel Sektör Ortaklığı Gündemde
Kamu eliyle geliştirilecek projelere zamanla özel sektörün de dâhil olması gündemde. Gayrimenkul geliştiricileri ve sektör temsilcileri, “kamu-özel sektör ortaklığı” modeliyle üretimin hızlandırılabileceğini savunuyor.
Önerilere göre, kamuya ait arsalar, özel sektöre kiralık konut üretimi için tahsis edilecek; arsa mülkiyeti kamuya ait olmaya devam edecek. Böylece kamunun arsa avantajı ile özel sektörün üretim kapasitesi birleştirilerek, hızlı ve maliyet avantajlı konut üretimi sağlanacak.
Uzmanlara göre bu model hayata geçerse, kira fiyatlarında ciddi bir gerileme yaşanabilir. Hatta bazı sektör temsilcilerine göre, “kiraların yarıya düşmesi” mümkün hale gelebilir. Haber Merkezi
