Her ne kadar çalışılmayan yıllar emeklilik hesabında geçerli sayılmasa da, bazı yasal düzenlemeler sayesinde geçmişe dönük borçlanmayla erken emeklilik mümkün olabiliyor. Özellikle belirli koşulları sağlayan bireyler, toplu prim ödemesi yaparak sigorta gün sayılarını tamamlayıp emeklilik sürecini öne çekebiliyor.
Emeklilik Hesaplamasında Tarih Belirleyici
Türkiye’de emeklilik sistemi, sigortalının ilk işe başlama tarihine göre belirleniyor. Eğer sigorta başlangıcınız 8 Eylül 1999’dan önceyse, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında değerlendiriliyorsunuz.
Bu durumda kadınlar için 20, erkekler için 25 yıllık sigortalılık süresi ve gerekli prim gününü tamamlamak yeterli. Yaş şartı bulunmadığı için, süre ve prim şartlarını karşılayanlar doğrudan emekli olabiliyor.
Ancak 8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlar için hem prim gün sayısı hem de yaş kriteri devreye giriyor. Bu nedenle işe giriş tarihi, emeklilik planlamasında en önemli unsur olarak öne çıkıyor.
Takvim Gazetesi'nin haberine göre ayrıntılar şu şekilde:
Prim Günlerini Tamamlamanın Yolları
Emeklilik hakkı kazanabilmek için belirli prim gün sayısına ulaşmak gerekiyor.
Bu primler farklı sigorta kolları aracılığıyla ödeniyor:
4A (SSK): Bir iş yerinde çalışanlar adına prim ödemeleri işveren tarafından yapılır.
4B (Bağ-Kur): Esnaf, çiftçi, serbest meslek sahibi gibi kendi işini yapanlar primlerini kendileri yatırır.
İsteğe Bağlı Sigorta: Çalışmayan veya sigortalı olamayan bireyler kendi istekleriyle prim yatırarak Bağ-Kur kapsamında sigortalı olabilirler.
4C (Emekli Sandığı): Devlet memurlarının primleri kamu kurumları tarafından ödenir.
Geçmiş dönemlerde çalışılmayan günler için doğrudan toplu prim ödemesi mümkün değil. Ancak bazı özel durumlarda "borçlanma" hakkı tanınarak bu günler sigortalılık süresine dahil edilebiliyor.
Borçlanma Nedir, Nasıl Uygulanır?
Borçlanma, çalışılmayan belirli sürelerin sigortalılık süresine eklenebilmesi için yapılan prim ödemesidir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41. maddesi kapsamında belirlenen süreler için borçlanma yapılabilir.
Hangi Süreler Borçlanmaya Dahil?
Borçlanma hakkı tanınan bazı önemli süreler şunlardır:
Kadın sigortalıların, sigorta başlangıcından sonra doğan en fazla üç çocuk için doğum borçlanmasıyla 2.160 güne kadar prim satın alabilmeleri.
Erkek sigortalıların, askerlik dönemi ile yedek subay okulunda geçirdikleri sürelere ilişkin borçlanma hakkı.
Devlet memurlarının ücretsiz izinli olarak geçirdiği süreler.
Doktora yapanlar ve tıpta uzmanlık eğitimi alanların bu dönemlerdeki sigortasız süreleri.
Avukatlık staj dönemleri.
Haksız yere tutuklanan veya gözaltına alınan kişilerin bu süreleri.
Grev veya lokavt sebebiyle çalışılamayan zaman dilimleri.
Hekimlerin fahri asistanlık süreleri.
Seçimler nedeniyle açıkta kalan memurların geçirdiği dönemler.
Part-time çalışanlar ile ücretli öğretmenlerin eksik kalan günleri.
Borçlanma ile Emeklilik Süresi Kısalabiliyor
Borçlanmanın en büyük avantajlarından biri, sigorta başlangıç tarihini geriye çekebilmesidir. Özellikle kadın sigortalılar, üç doğuma kadar yapacakları doğum borçlanması ile toplamda 2.760 güne kadar prim kazanabilir, bu sayede daha erken emekli olabilir.
Erkek sigortalılar ise askerlik borçlanmasıyla sigorta giriş tarihlerini erkene alarak emeklilik yaşını öne çekebilir ve yaklaşık bir yıl kazanç sağlayabilirler. Ayrıca askerlik dönemi, sigortalı olmadan önce yapılmışsa da borçlanmaya tabidir.
Staj sonrası sigorta girişi yapılmamış anneler de çocukları için borçlanarak sigortalılık başlangıçlarını geriye çekebilir, bu sayede erken emeklilik fırsatı elde edebilirler.
