Devlet, Kreş Desteklerini Yaygınlaştırıyor
Aile Yılı kapsamında alınan önlemler arasında kreş desteğinin artırılması da yer alıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Nüfus Politikaları Kurulu’nun ilk toplantısında yaptığı açıklamada, çalışan kadınların ihtiyaçlarını karşılamak için düşük maliyetli ve ücretsiz kreş hizmetlerinin yaygınlaştırılacağını belirtti.
Kadın Çalışanlara Kreş ve Bakım Hizmeti Sağlanacak
Kadın istihdamını artırmanın ve doğum oranlarını desteklemenin en önemli yollarından biri, çalışanların çocukları için güvenilir ve erişilebilir kreş ve bakımevi imkanları sunmaktır. Bu konuda mevcut yasal düzenlemelerde de önemli yükümlülükler bulunuyor.
İşyerlerinde Kreş Açma Zorunluluğu Var
Kadın çalışanların yoğun olduğu işyerlerinde kreş zorunluluğu dikkat çekiyor. Mevzuata göre, 150’den fazla kadın çalışanın bulunduğu işyerlerinde kreş açılması gerekiyor. İşveren bu yükümlülüğünü yerine getirmezse, kadın çalışan iş akdini haklı sebeple feshederek kıdem tazminatını alabiliyor.
Kreş Olmazsa Tazminat Hakkı Doğuyor
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın konuyla ilgili açıklamalarına göre, en az 150 kadın işçi çalıştıran işyerlerinde kreş açılması zorunlu. İşveren, kreşi bizzat kendisi açabileceği gibi, diğer işverenlerle ortak bir kreş kurabilir veya yetkili kurumlarla anlaşarak bu hizmeti dışarıdan satın alabilir. Ancak işveren kreş zorunluluğunu yerine getirmezse, kadın çalışan kıdem tazminatını talep ederek işten ayrılabilir.
Emzirme Odası ve Kreş Açılması Gerekiyor
İşyerlerinde kreş açma zorunluluğu, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde çıkarılan Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Yönetmeliğe göre, 150’den fazla kadın çalışanın bulunduğu işyerlerinde, 0-6 yaş aralığındaki çocuklar için kreş ve emzirme odası açılması zorunludur. Eğer kreş, işyerine 250 metreden daha uzaksa, işveren çalışanlara ulaşım imkanı sağlamakla yükümlüdür.
İşveren Kreşi Kendisi Açmak Zorunda Değil
İşverenlerin bu yükümlülüğünü yerine getirmesi için mutlaka kendi bünyelerinde kreş açmaları gerekmiyor. Birden fazla işveren ortaklaşa bir kreş açabilir ya da yetkilendirilmiş özel veya kamu kreşlerinden hizmet satın alarak bu şartı yerine getirebilir.
Kreş Hizmeti 6 Yaşına Kadar Devam Ediyor
Yönetmelik, kreş hizmetinden ilköğretime kayıt yaşını doldurmamış çocukların faydalanabileceğini belirtiyor. İlkokula kayıt yaşı, çocuğun 66 aylık olduğu dönemi kapsar. Kreşlerde çocuklar 9-24 ay, 25-48 ay ve 49 ay üzeri şeklinde gruplara ayrılır. Çocuklar iş başlamadan önce bırakılır ve iş bitiminde alınır. İşyerinde açılan kreşler başka amaçlarla kullanılamaz. Anne ve babalar, ara dinlenme saatlerinde çocuklarını ziyaret edebilir.
Eğer işveren kendi kreşini açmak yerine, dışarıdan bir kreşle anlaşarak hizmet satın alırsa, her bir çocuk için brüt asgari ücretin yarısı oranında harcamalar vergi matrahından düşülebilir. 2025 yılı için bu tutar aylık 13.002,75 TL olarak belirlenmiştir.
Eğer işveren kendi kreşini açmak yerine, dışarıdan bir kreşle anlaşarak hizmet satın alırsa, her bir çocuk için brüt asgari ücretin yarısı oranında harcamalar vergi matrahından düşülebilir. 2025 yılı için bu tutar aylık 13.002,75 TL olarak belirlenmiştir.
Buna karşılık, işveren doğrudan çalışanına kreş yardımı adı altında nakit ödeme yaparsa, bu miktar ücret olarak kabul edilir ve çalışanın tabi olduğu vergi dilimine göre gelir vergisi kesintisi yapılır. Ancak, ödeme doğrudan kreşe yapılırsa vergiden muaf tutulur.
Erkek Çalışanlar da Kreş Yardımı Alabiliyor
Kreş desteği yalnızca kadın çalışanlara değil, bazı durumlarda erkek çalışanlara da verilebiliyor. Annesi vefat eden veya velayeti babaya verilmiş çocuklar için erkek çalışanlar da bu yardımdan faydalanabilir.
İşverenler isterlerse tüm erkek çalışanlarının çocuklarına da kreş hizmeti sunabilir. Ancak, erkek çalışanlara sağlanan gönüllü kreş desteği için vergi muafiyeti uygulanmaz. Bununla birlikte, sosyal sigorta prim kesintisinden muaf tutulur.
İşveren Kreş Açmazsa, Kadın Çalışan Tazminatlı Fesih Yapabilir
150’den fazla kadın çalışanın bulunduğu işyerlerinde kreş açılması zorunludur. Eğer işveren bu yükümlülüğünü yerine getirmezse, 0-6 yaş arası çocuğu olan kadın çalışanlar işten ayrılarak kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir.
Bu hakkın kullanılabilmesi için, çalışan öncelikle işverene yazılı ihtarda bulunmalı, eğer işveren talebi kabul etmezse ya da cevap vermezse iş akdini yazılı olarak feshetmelidir. İstifa dilekçesinde, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi, II numaralı bendinin (f) alt bendi referans gösterilerek, işyerinde kreş açma zorunluluğu olduğu ancak işverenin bu yükümlülüğünü yerine getirmediği belirtilmelidir.
Yargıtay, kreş zorunluluğuna uymayan işverenlerden kıdem tazminatı talep eden çalışanlar lehine birçok karar vermiştir. Ancak bu hakkı talep etmeden önce, işyerindeki kadın çalışan sayısının 150’nin üzerinde olup olmadığının doğrulanması önemlidir.
