Satış işlemlerinde rayiç bedelin altına beyan yapılan her işlem, son beş yıl için denetime tabi tutulacak. Eksik beyan tespit edilen satışlarda alıcı ve satıcı, vergi aslı, vergi ziyaı cezası ve yıllık gecikme faizi ile karşılaşacak.
MEVA Sistemi Nedir, Ne İşe Yarar?
“Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yapay zekâ destekli Mekânsal Veri Analiz Sistemi (MEVA), tapu ve gayrimenkul satış verilerini coğrafi konum, rayiç bedel ve yakın zamandaki alım-satım fiyatlarıyla karşılaştırarak analiz eden bir denetim aracıdır
Sistem, özellikle rayiç değer ile tapu beyan değeri arasında fark olan işlemleri tespit etmeye odaklanır. Son dönemde büyükşehirlerde tapu harçlarında görülen gelir kayıpları ve düşük beyanlı satışların artması üzerine bu sistem tüm Türkiye çapında yaygınlaştırılıyor.
Kimler Risk Altında, Ne Zaman İşleme Alınır?
Tapuda gerçek satış bedeli ile beyan edilen bedel arasında fark varsa alıcı ve satıcı “riskli taraf” olarak kabul edilecek. Eksik beyan, özellikle son beş yıl içindeki işlemler için geriye dönük olarak incelenecek
MEVA sisteminde büyük fark tespit edilen taşınmaz işlemlerinde önce açıklama istenecek; bu açıklama gönüllü düzeltmeyle yapılırsa cezasızlık imkanı doğacak. Aksi hâlde asıl vergi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi yükümlülüğü oluşacak.
Cezalar ve Vergi Yükümlülükleri Nelerdir?
Eksik beyanın tespiti hâlinde uygulanacak yaptırımlar şöyle:
Vergi aslı (ödenmemiş tapu harcı),
Ziyaı cezası (vergisi ödenmemiş olan üzerinden uygulanan ceza),
Yıllık gecikme faizi; şu anda yaklaşık %53,25 oranında.
Sistem, bu hususta hem alıcı hem satıcıyı sorumlu tutuyor.
Gönüllü Düzeltme İmkanı
Vatandaşlar için bir “çıkış yolu” var: Gönüllü düzeltme. MEVA kapsamında öncelikle, beyan edilen değer ile gerçek satış bedeli arasındaki farkı düzeltmek isteyenler, vergi, harç ve tapu işlemlerini yeniden düzenleyip eksik ödemeleri yaparsa cezasız ve faizsiz bir şekilde bu yükümlülükten kurtulabiliyor.
Ancak bu fırsat sınırlı; düzenleme yapılmayan durumlarda maliye ağır yaptırımları devreye sokacak.
Nerelerde Daha Yoğun Uygulanacak?
Özellikle İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Bursa gibi büyükşehirlerde rayiç bedel ile tapu değeri arasında farkların yüksek olması nedeniyle denetimler daha sık olacak; büyük metropollerde işlemler mercek altına alınacak.
Defterdarlıklarda kurulan özel ekipler yanında, harita destekli analizler ve algoritmik tahminleme ile MEVA sisteminin kapsamı genişletiliyor
Vatandaşların Dikkat Etmesi Gerekenler
Tapuda satış bedeli beyan edilirken gerçek alım-satım fiyatı ile uyumlu olması önemli.
Eksik beyan yapılmışsa gönüllü düzeltme yoluna gitmek avantajlı.
Tapu harcı ve diğer vergilerin rayiç bedel üzerinden hesaplanması, ileride büyük farklar doğurabileceği haliyle incelenmeli.
İlgili evraklar, satış sözleşmeleri ve banka kayıtları gibi belgeler, gerçek satış bedelini kanıtlayıcı şekilde saklanmalı.
Şeffaflık ve Vergi Adaleti Hedefleniyor
MEVA sistemi, gayrimenkul sektöründe uzun süredir süren “tapuda düşük değer gösterme” pratiğini engellemeyi hedefliyor. Sistem sayesinde kayıt dışılığın azaltılması, tapu harç ve vergi gelirlerinin arttırılması, vergi adaletinin sağlanması gibi kamu menfaati öne çıkıyor.
