Anayasa Mahkemesi, 5510 sayılı Kanun’un geçici 4. maddesinde yer alan ve borçlanma taleplerinin 5434 sayılı kanun hükümlerine göre değerlendirilmesini öngören düzenlemenin iptal istemini reddederek, özellikle avukatlık stajını borçlanarak sigorta başlangıcını geriye çekmek isteyen kamu görevlileri açısından belirleyici bir karar verdi.
Kararın hukuki çerçevesi
Yüksek Mahkeme, söz konusu ibarenin sosyal güvenlik hakkını ihlal etmediğini ve Anayasa’nın 10. ile 60. maddeleriyle çelişmediğini belirterek düzenlemenin uygulanmaya devam edeceğini bildirdi.
Böylece staj sürelerini borçlanarak sigortalılık başlangıcını öne çekmek isteyen kamu görevlilerinin talepleri bakımından mevcut uygulamanın sürmesi kesinleşti.
İtirazın dayanağı ve AYM’nin değerlendirmesi
Ankara 9. İdare Mahkemesi tarafından yapılan itiraz, avukatlık stajını borçlanmak isteyen bir kamu görevlisinin sigorta başlangıcının geriye çekilmesi talebinin reddi üzerine gündeme geldi.
Mahkeme, geçici 4. maddedeki hükmün bu imkanı ortadan kaldırdığı ve eşitlik ilkesine zarar verdiği gerekçesiyle iptal talebinde bulundu.
AYM ise sosyal güvenlik sisteminin 5510 sayılı Kanun’la tekleştiğini ancak 5434 kapsamındaki “iştirakçi” statüsündeki kamu görevlileri için farklı kuralların öngörülebileceğini vurguladı.
Farklı statülerin gerekçesi
Yüksek Mahkeme, 5510’dan önce Emekli Sandığı’na tabi olanların hizmet borçlanmalarında sigorta başlangıç tarihinin borçlanılan gün kadar geri çekilmesine izin verilmemesinin anayasal eşitliğe aykırı olmadığına hükmetti.
Kararda, sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesi ile kamu maliyesinin korunmasının da dikkate alındığına özellikle dikkat çekildi.
Sosyal güvenlik hakkı yönünden yapılan inceleme
Gerekçede, sosyal güvenlik hakkının devletin ekonomik kapasitesi, toplumsal koşullar ve sistemin sürdürülebilirliğiyle birlikte değerlendirilmesi gerektiği ifade edildi.
AYM, düzenlemenin kamu görevlilerinin hakkını ortadan kaldırmadığını; yalnızca borçlanılan sürenin sigorta başlangıcına etkisine ilişkin bir sınırlama getirdiğini ve bunun da ölçüsüz olmadığını açıkladı.
Karşı oyların temel argümanları
Başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan ve bazı üyeler, düzenlemenin 5434’e tabi olup borçlanma yapanlarla diğer sigortalılar arasında farklı uygulama doğurduğunu savunarak bunun Anayasa’nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesiyle bağdaşmadığını belirtti. Ayrıca borçlanma yoluyla sigorta başlangıcının geriye çekilmesini engelleyen yapının ölçülülük ilkesine uygun olmadığı yönünde görüş bildirdiler.
Karardan etkilenecek gruplar
AYM’nin iptal talebini reddetmesiyle birlikte; 1 Ekim 2008’den önce 5434 kapsamındaki “iştirakçi” memurlar, avukatlık stajı dahil çeşitli süreleri borçlanarak sigortalılık başlangıcını geri almak isteyen kamu görevlileri ve staj borçlanmasıyla emeklilik şartlarını öne çekmeyi planlayan memurlar açısından mevcut uygulama devam edecek.
Böylece sigorta başlangıcının borçlanılan gün sayısı kadar geriye çekilmesine olanak tanımayan sistem aynı şekilde yürürlükte kalacak.
