Kademeli Emeklilik Modeli Neyi Amaçlıyor?
Kademeli emeklilik sistemi, sigortalı çalışanların emeklilik sürecine daha dengeli ve adil bir geçiş yapmasını hedefleyen bir model olarak öne çıkıyor.
Bu yapıda, emeklilik yaşı ve prim gün şartları çalışanların sigorta başlangıç tarihlerine göre aşamalı şekilde belirleniyor. Özellikle EYT kapsamı dışında kalan ve 1999 sonrası sigorta girişi olan çalışanlara yönelik geliştirilen modelde;
prim gün indirimi,
erken emeklilik fırsatları,
sigorta giriş yılına göre belirlenen yaş tablosu
gibi unsurlar ön plana çıkıyor.
Sistem henüz tamamen yasalaşmamış olsa da, Meclis’e sunulan teklifler ve kamuoyundaki talep, kademeli emekliliğin sosyal güvenlik reformları içinde önemli bir yer tutacağını gösteriyor.
Meclis Sürecinde Son Durum
Tamamlayıcı emeklilik modeliyle birlikte hazırlanan kademeli emeklilik önerisi, CHP’li Karabük Milletvekili Cevdet Akay tarafından Meclis’e sunulmasıyla yasal süreçte yeni bir aşamaya geçti. Bu çalışmanın, özellikle 2000 sonrası sigortalı olan milyonlarca kişi için kritik bir düzenleme olması bekleniyor.
Bununla birlikte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada,
"Emeklilik sisteminde bir değişiklik planlamıyoruz. Emekli olabilmek için gereken prim ve yıl şartları devam edecek."
ifadelerini kullanarak beklentilere temkinli yaklaşılması gerektiğini belirtti.
Erken Emeklilikten Kimler Yararlanabilir?
Türkiye’de erken emeklilik hakkı, sigorta girişi, prim gün sayısı, sigortalılık süresi ve özel durumlar gibi farklı kriterlere göre şekilleniyor. Erken emeklilikten yararlanabilecek gruplar şöyle sıralanıyor:
EYT’liler
8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar;
kadınlarda 20 yıl – 5.000 gün,
erkeklerde 25 yıl – 5.975 gün
şartıyla yaş beklemeden emekli olabiliyor.
Engelli çalışanlar
En az %40 engellilik oranı bulunanlar, vergi indirimi yoluyla yaş şartı olmadan emekli olabiliyor.
%60 ve üzeri: 15 yıl – 3.960 gün
%50–59: 16 yıl – 4.320 gün
%40–49: 18 yıl – 4.680 gün
Malulen emeklilik
%60 iş gücü kaybı olanlar için 10 yıl sigortalılık ve 1.800 gün yeterli.
Yıpranma payı olan meslekler
Maden işçileri, basın çalışanları, askerî personel gibi mesleklerde fiilî hizmet zammı uygulanıyor.
Doğum ve askerlik borçlanması
Kadınlar her doğum için 2 yıl (en fazla 6 yıl),
Erkekler askerlik süresi kadar borçlanarak sigorta başlangıçlarını öne çekebiliyor.
Kademeli Emeklilikte Şartlar Nasıl Belirleniyor?
Kademeli emeklilik sistemi, özellikle 2000–2008 yılları arasında sigorta başlangıcı olan çalışanları kapsayan bir geçiş modeli olarak planlanıyor. Bu sistemde, emeklilik yaş ve prim şartları yıl bazında artırılarak aşamalı bir yapı oluşturuluyor.
Örneğin:
2000 yılında sigortalı olan bir kadın: 43 yaş – 6.250 gün
2008 yılında sigortalı olan bir erkek: 50 yaş – 6.850 gün
