Kendi isteğiyle işten ayrılan bir çalışanın kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için geçerli bir neden göstermesi gerekir.
Haklı bir gerekçesi olmasına rağmen istifa dilekçesinde “kişisel nedenlerle” ya da “gördüğüm lüzum üzerine” gibi ifadeler kullanan işçi, bu haktan yararlanamaz.
Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç, işten ayrılma sürecinde kıdem tazminatını riske atmamak adına işçilerin dikkat etmesi gereken detayları kaleme aldı.
İşte Kıvanç’ın yazısından önemli noktalar:
Bu Durumlarda İşçi Haklı Fesih Yapabilir
İş Kanunu’na göre, işçi bazı durumlarda iş sözleşmesini haklı gerekçeyle sona erdirebilir ve bu durumda kıdem tazminatına hak kazanır.
İşçinin haklı fesih yapabileceği durumlar şunlardır:
– Yapılan işin, niteliği gereği işçinin sağlığına ya da yaşamına tehdit oluşturması.
– İşverenin veya birlikte çalışılan bir başka çalışanın, bulaşıcı ya da işçinin işiyle bağdaşmayan bir hastalığa yakalanması.
– İş sözleşmesi imzalanırken işverence verilen bilgilerin gerçeği yansıtmaması veya işçiyi aldatmaya yönelik nitelikte olması.
– İşverenin işçiye veya aile üyelerine onur kırıcı sözler söylemesi, hakarette bulunması ya da cinsel tacizde bulunması.
– İş yerinde başka bir çalışan ya da üçüncü kişi tarafından cinsel tacize uğrayan işçiye işverenin gerekli önlemleri almaması.
– Ücretlerin eksik ya da geç ödenmesi.
– İşyerinde bir haftadan uzun süreli çalışmayı engelleyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması.
Bu tür nedenlerle işten ayrılan bir işçi, ihbar süresine bağlı kalmadan iş sözleşmesini derhal feshedebilir. Bu durumda işveren, kıdem tazminatını ödemek zorundadır.
Ücret Gecikmeleri En Sık Haklı Fesih Sebebi
İşçilerin en çok başvurduğu haklı fesih nedeni, maaşların zamanında ve eksiksiz yatırılmamasıdır. Bayram tatili ücreti ya da fazla mesai ödemeleri bu kapsamda değerlendirilir.
İşçilerin alın teriyle kazandıkları ücret, yasa tarafından teminat altına alınmıştır. Ücret ödemelerinde gecikme yapan ya da eksik ödeme yapan işverenler, sonuçlarına katlanmak zorundadır. İşçi bu nedenle işi bırakırsa, işveren tazminat ödemekten kaçınsa bile mahkeme yoluyla hakkını elde edebilir.
Haklıyken Haksız Duruma Düşmemek İçin Ne Yapmalı?
Ne yazık ki işçiler çoğu zaman profesyonel destek almadıkları için haklı nedenlerle ayrılmış olsalar dahi yanlış beyanlarla haklarını kaybedebiliyorlar.
Örneğin, ücretini alamadığı için işi bırakmak isteyen işçi, istifa dilekçesine “Kişisel sebeplerle ayrılıyorum”, “Gördüğüm lüzum üzerine işten ayrılıyorum” gibi ifadeler yazarsa, bu durumda kıdem tazminatı hakkını kaybedebilir. Ayrıca işveren tarafından ihbar tazminatı istenmesi de söz konusu olabilir.
Haklı Fesihten Sonra 6 Günlük Süreyi Kaçırmayın
İşçi, haklı nedenle fesih hakkını kullanmak istiyorsa, bu sebebi öğrendiği günden itibaren 6 iş günü içinde harekete geçmelidir. Eğer haklı fesih sebebi geç fark edilirse, bu hakkın kullanımı olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılmalıdır.
Ancak ücretin ödenmemesi gibi devam eden ihlallerde 6 günlük süre işlemez. Fesih, bu süre içinde yapıldığında işçi ihbar süresine uymasa bile ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmaz.
Kıdem Tazminatı Alınabilecek Diğer Durumlar Neler?
Kıdem tazminatı yalnızca haklı fesih durumunda değil, bazı özel koşullarda da alınabilir.
Bunlar arasında emeklilik, erkek işçinin askerlik nedeniyle işi bırakması, kadın işçinin evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılması yer alır.
Ayrıca, yaş harici emeklilik şartlarını (sigortalılık süresi ve prim gün sayısı) yerine getiren bir işçi de kendi isteğiyle ayrıldığında kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir.
