Gluten Hassasiyeti Nedir?
Gluten, bazı bireylerin sindirim sistemi tarafından tolere edilemeyen bir proteindir.
Buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten; gluten intoleransı, gluten alerjisi ya da çölyak hastalığına yol açabilir.
Bu durumlarda bireyler glutenli gıdalar tükettiklerinde bağışıklık sistemi tepki verir ve başta ince bağırsak olmak üzere çeşitli organlar zarar görebilir. En sık rastlanan formu çölyak hastalığıdır.
Gluten Alerjisi Belirtileri Nelerdir?
Gluten tüketiminin ardından ortaya çıkan bazı belirtiler, vücudun bu proteine karşı reaksiyon verdiğini gösterir.
Gluten hassasiyeti yaşayan bireylerde görülebilecek belirtiler şunlardır:
Karında şişkinlik ve gaz
İshal veya kabızlık
Karın ağrısı
Mide bulantısı
Kilo kaybı ve iştahsızlık
Ciltte döküntüler
Halsizlik, yorgunluk
Anemi (kansızlık)
Konsantrasyon bozukluğu
Baş ağrısı ve eklem ağrıları
Depresyon ve kaygı hali
Çölyak Hastalığı ile Gluten Alerjisi Arasındaki Fark
Çölyak, gluten alerjisinin tıbbi olarak tanımlanmış en ciddi formudur.
Çölyak hastalarında gluten tüketimi ince bağırsakta iltihaplanmaya ve doku tahribatına neden olur. Bu da besinlerin emilimini engeller. Bazı gluten hassasiyeti vakalarında ise ciddi bağırsak hasarı olmadan da rahatsız edici belirtiler gözlemlenebilir.
Gluten Alerjisi Nasıl Anlaşılır?
Gluten alerjisi, genellikle glutenli gıdalar tükettikten sonra ortaya çıkan karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal, kabızlık, mide bulantısı, cilt döküntüleri, yorgunluk, baş ağrısı ve kilo kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir.
Bu belirtiler fark edildiğinde bir uzmana başvurularak detaylı öykü alınır ve kan testleriyle (özellikle anti-tTG ve EMA testleri) vücudun glutene karşı antikor üretip üretmediği araştırılır. Gerekli durumlarda ince bağırsaktan biyopsi alınarak çölyak hastalığı tanısı konulabilir.
Testlerden kesin sonuç alınamayan durumlarda ise doktor kontrolünde glutensiz diyet uygulanarak belirtilerin azalıp azalmadığı gözlemlenir. Bu süreç sonunda gluten alerjisi veya intoleransı tanısı netleştirilir.
Tanı Nasıl Konur?
Doğru teşhis için tıbbi testler şarttır.
Öncelikle hastanın şikayetleri dinlenir ve fiziki muayene yapılır.
Gerekli görüldüğünde kan testi ile gluten hassasiyeti değerlendirilir. Kesin tanı için endoskopi ve doku biyopsisi gibi ileri tanı yöntemleri de kullanılabilir.
Gluten Alerjisinde Nasıl Tedavi Edilir?
Glutensiz beslenme, bu rahatsızlığın temel tedavi yöntemidir.
Gluten içeren gıdaların tamamen bırakılması, bağırsak dokusunun onarılmasına yardımcı olur. Tedavide herhangi bir ilaç kullanılmaz; ancak diyet disiplini büyük önem taşır.
Gluten Alerjisi Olanlar Ne Yememeli?
Gluten içeren tüm tahıl ve ürünlerinden kaçınılmalıdır.
Gluten hassasiyeti olan bireylerin tüketmemesi gereken başlıca gıdalar şunlardır:
Buğday, arpa, çavdar
Ekmek, pasta, börek gibi unlu mamuller
Hazır çorbalar, işlenmiş et ürünleri
Pizza, makarna gibi hamur işleri
Atıştırmalıklar (bazı cips ve şekerlemeler)
Gluten içeren alkollü içecekler
Gluten Diyetinde Tüketilebilecek Gıdalar
Beslenme programı dikkatli oluşturulmalıdır.
Gluten içermeyen alternatifler ile sağlıklı bir diyet mümkündür. Glutensiz beslenmede tercih edilebilecek bazı ürünler şunlardır:
Pirinç (beyaz, kahverengi, yabani)
Mısır ve mısır unu
Karabuğday, darı
Kinoa
Glutensiz badem ve hindistan cevizi unu
Patates unu, bezelye unu, guar sakızı
