Tüketici Hakları Derneği Gaziantep Şube Başkanı Bülent Yılmaz, Ticaret Bakanlığı tarafından 16 Ocak 2024 tarihinde yayımlanan “Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz”u değerlendirdi.
Yılmaz, özellikle dijital platformlarda yapılan sahte indirimlerin, tüketiciyi yanıltmaya devam ettiğine dikkat çekerek, denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğini belirtti.
“Yapay indirimler hâlâ yaygın”
Bülent Yılmaz, yeni kılavuzun tüketicinin bilgilendirilmesi ve korunması açısından önemli bir adım olduğunu belirtmesine rağmen, uygulamadaki etkisinin yetersiz kaldığını söyledi.
Yılmaz, “Ne yazık ki birçok işletme hâlâ yapay indirimlerle aldatıcı kampanyalar yürütmektedir.
Referans fiyat vurgusu
İndirimin gerçekliği, süresi ve referans fiyatın nasıl belirlendiği gibi unsurların açık ve denetlenebilir olması gerektiğini belirten Yılmaz, “Kılavuz, ‘son 30 gün içindeki en düşük fiyat’ ilkesini açıkça ortaya koymuştur.
Bakanlığın denetim kapasitesinin artırılması ve tüketici örgütlerinin bu sürece daha aktif katılımının sağlanması şarttır” dedi.
Referans fiyat vurgusu
İndirimin gerçekliği, süresi ve referans fiyatın nasıl belirlendiği gibi unsurların açık ve denetlenebilir olması gerektiğini belirten Yılmaz, “Kılavuz, ‘son 30 gün içindeki en düşük fiyat’ ilkesini açıkça ortaya koymuştur.
Ancak denetim mekanizmalarının zayıf olması, bu ilkenin suistimal edilmesini kolaylaştırıyor.
Özellikle ‘önce zam, sonra indirim’ yöntemiyle oluşturulan sahte kampanyalar hâlâ piyasada yaygın şekilde uygulanıyor” ifadelerini kullandı.
Görsel manipülasyona dikkat çekti
Kılavuzda görsel öğelere yönelik bazı düzenlemelerin yer almasının olumlu bir gelişme olduğunu dile getiren Yılmaz, “Büyük puntolar, parlak renkler, yıldızlı ya da alevli görsellerin tüketici lehine gerçek bir avantaj sunmaması halinde aldatıcı olabileceği belirtilmiştir.
Ancak bu düzenleme, yalnızca sınırlı örnekler üzerinden tarif edilmiş ve firmalara geniş bir yaratıcı alan bırakılmıştır” dedi.
Ayrıca, tüketicinin fiyat karşılaştırması yapabilmesini kolaylaştıracak net bilgilendirme yapılması gerektiğini ifade eden Yılmaz, uygulamada bu karşılaştırmanın çoğu zaman yanıltıcı şekilde sunulduğunu, tüketicinin önceki fiyata ulaşamadığını ve fiyat tarihçesinin paylaşılmadığını söyledi.
Bu konuda Avrupa Birliği uygulamalarının örnek alınarak, fiyat geçmişi bilgisinin sunulmasının zorunlu hale getirilmesi gerektiğini dile getirdi.
“Etkin denetim şart”
Tüketici Hakları Derneği olarak kılavuzu “gecikmiş ama önemli bir adım” olarak değerlendirdiklerini kaydeden Yılmaz, kılavuzun etkili olabilmesi için uygulamanın güçlü denetim mekanizmaları ve caydırıcı yaptırımlarla desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
Yılmaz, “Reklamların denetlenmesi sürecinde sivil toplum kuruluşlarına aktif rol verilmesi, şeffaf raporlama yapılması ve kamuoyunun düzenli olarak bilgilendirilmesi şart. Gaziantep gibi büyüyen bir şehirde, tüketiciler her gün yüzlerce reklamla karşı karşıya kalmakta, kampanya adı altında yanıltıcı uygulamalara maruz kalmaktadır” diye konuştu.
Yerel denetimler artırılmalı
Yerel düzeyde Ticaret İl Müdürlüklerinin daha etkin çalışmasının önemine dikkat çeken Yılmaz, “Tüketiciye saygı yalnızca yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda etik bir zorunluluktur.
Kılavuzun içeriği bu etik zorunluluğu yansıtmalı, denetimi ise bu zorunluluğu hayata geçirmelidir” ifadelerini kullandı.
