Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) yayımladığı Kara Rapor 2024 ve son 6 aylık ölçümler, Gaziantep’in hava kalitesinde “Orta” seviyede seyretmesine rağmen sağlık risklerinin ciddi boyutlarda olduğunu ortaya koydu.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına göre Türkiye nüfusunun yüzde 92’si kirli hava soluyor; Gaziantep ise kirliliğe bağlı ölüm oranlarında ilk 10 il arasında yer alıyor.
6 Aylık Ölçümler Risk Sinyali Veriyor
Son 6 ayda Gaziantep’te Hava Kalitesi İndeksi (AQI) ortalama 62–74 aralığında “Orta” seviyede ölçüldü.
Ancak Temmuz sonunda gündüz saatlerinde AQI değeri 91’e kadar çıkarak hassas gruplar (çocuklar, yaşlılar, kronik solunum hastaları) için risk oluşturdu.
PM2.5 ortalaması: 21 µg/m³ (DSÖ kılavuz değerinin 4 katı)
PM10 ortalaması: 59 µg/m³
Uzmanlara göre bu seviyeler, uzun vadeli maruziyette kalp, akciğer ve kanser riskini artırıyor.
Hava Kirliliğine Bağlı Ölümler Artıyor
Kara Rapor 2024’e göre, Türkiye’de 2022 yılında hava kirliliği kaynaklı 68 bin 440 ölüm yaşandı. 30 yaş üstü ölümlerin yüzde 14,2’si doğrudan hava kirliliği ile ilişkili. Gaziantep, PM2.5 düzeyinin en yüksek olduğu iller arasında Hakkâri, Batman, Şırnak, Muş, Malatya, Iğdır, Şanlıurfa, Ağrı ve Osmaniye ile birlikte ilk 10’da yer aldı.
Bilimsel Bulgular: Meme Kanseri Riski
Raporda, hava kirliliği ile meme kanseri arasında doğrudan ilişki bulunduğu vurgulandı. PM10’daki her 10 µg/m³’lük artışın, meme kanserinden ölüm riskini yüzde 5 artırdığı, PM2.5’ın yüksek olduğu bölgelerde meme kanseri vakalarının yüzde 8 arttığı belirtildi.
En Kirli Bölgeler ve Yerel Durum
Greenpeace verilerine göre Gaziantep’te Şahinbey-Beydilli ve Şahinbey-GaskiD6 bölgeleri, Türkiye’nin en kirli ilk 20 noktası içinde yer alıyor. 15 Ağustos 2025 sabahında yapılan ölçümlerde kent merkezi AQI değeri 74 ile “Orta” sınıfın üst sınırına ulaştı.
THHP’den Çözüm Önerileri
THHP raporu, hava kirliliğini azaltmak için şu adımların atılmasını öneriyor:
Fosil yakıtlara bağımlılığın hızla azaltılması
PM2.5 için ulusal limit değer belirlenmesi
Sanayi bölgelerinde sistematik izleme yapılması
Sağlık etki analizlerinin zorunlu hale getirilmesi
Hava kalitesi verilerinin şeffaf şekilde paylaşılması
Yerel Plan: 2025–2029 Temiz Hava Eylem Planı
Gaziantep Mahalli Çevre Kurulu, 13 Mart 2025’te 2025–2029 Temiz Hava Eylem Planını onayladı. Plan, kirli bölgelerde önleyici tedbirleri artırmayı, trafik kaynaklı emisyonları azaltmayı ve sanayi tesislerinde filtre sistemlerini güçlendirmeyi hedefliyor.
