Ömeriye Camii Gaziantep’in En Eski Yapılarından Biri
Gaziantep’in Düğmeci Mahallesi’nde yer alan Ömeriye Camii, kentin en eski camisidir. Kaynaklarda, 1210 yılında onarımdan geçirildiği bilgisi bulunmaktadır.
Camiinin kim tarafından yaptırıldığı kesin olarak bilinmese de, Halife Hz. Ömer döneminde inşa edildiği ya da Hz. Ömer’in kızı aracılığıyla torunu olan Emevi Halifesi Ömer Bin Abdülaziz tarafından yaptırıldığı rivayet edilmektedir. Bazı kaynaklarda ise Hz. Ömer tarafından yaptırıldığı ve Ömer Bin Abdülaziz’in onarttığı aktarılmaktadır.
Caminin diğer adı, “İki Ömer” anlamına gelen “Ömereyn”dir. Taç kapısı ve mihrabı siyah-beyaz taşlarla örülmüş olan caminin minaresinde ise taş işçiliğinin ince örnekleri görülmektedir. Minare bedeninde, Antep Savunması sırasında isabet eden mermi ve şarapnel parçalarının izleri hâlâ durmaktadır.
Boyacı Camii Renkli Taşlarıyla Biliniyor
Hamdi Kutlar Caddesi üzerinde bulunan Boyacı Camii, bazı rivayetlere göre Kadı Kemaleddin, bazı rivayetlere göre ise Boyacı Yusuf tarafından yaptırılmıştır. Caminin Memlükler döneminde, 1357 yılında tamamlandığına dair kitabeler mevcuttur. Bir diğer kitabede ise 1575 yılında onarımdan geçirildiği belirtilmektedir.
Boyacı Camii’ni eşsiz kılan en önemli özelliklerden biri, dünyada nadir görülen minber yapısıdır. Minber, raylı sistem sayesinde duvara gömme olarak yapılmıştır. Cuma hutbesi sırasında raylar üzerinden çekilerek ortaya çıkarılan minber, hutbe sonrası tekrar yerine itilmektedir. Bu sayede camide yerden tasarruf sağlanmaktadır.
Alaybey Camii Kitabeleriyle Dikkat Çekiyor
Gaziantep’in Alaybey Mahallesi’nde, Gaziler Caddesi üzerinde bulunan Alaybey Camii’nin yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak mahkeme kayıtlarına göre 1595 yılından önce inşa edildiği, 1596’da kayıtlarda geçtiği ve 1809’da (H.1224) bir onarım gördüğü anlaşılmaktadır.
Caminin doğu cephesindeki 1594 ve mihrap yönündeki 1598 tarihli mezar kitabeleri ise yapının 16. yüzyılın ikinci yarısına ait olduğunu ortaya koymaktadır.
Caminin, dönemin alaybeyi unvanlı bir komutan tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Yapıda kesme taş işçiliği öne çıkmaktadır. Dikdörtgen planlı cami, iki nefli olarak düzenlenmiş; iç mekân ise dört ayakla on bölüme ayrılmıştır. Çapraz tonozlarla örtülen cami, süslemelerden uzak, sade bir görünüme sahiptir.
Taç kapı ve mihrap siyah-beyaz taşlardan örülmüş olup, altı kollu yıldız, zikzak ve baklava motifleriyle süslenmiştir. Son cemaat yeri dört sütunlu revakla tasarlanmış, ortadaki kemer diğerlerinden yüksek tutulmuştur. Bu bölümde üç kapı, beş pencere ve iki mihrabiye yer almaktadır.
Minare gövdesi çok köşeli bir yapıya sahiptir. Şerefe korkulukları oyma taş işçiliğinin seçkin örneklerini yansıtmaktadır. Mihrabiyelerde “Allah” yazılı rozetler bulunurken, kapı ve pencere söveleri siyah-beyaz taşlardan kemerli şekilde yapılmıştır. Caminin minberi merdivenli olup, ayrıca bir vaaz kürsüsü de bulunmaktadır.
