Gaziantep’in eski mahalleleri, şehrin kültürel ve sosyal tarihini gözler önüne seren adeta açık hava müzeleri niteliğinde. Kentin yerlileri arasında “eski Antep’in kalbi” olarak bilinen bu semtler, bir zamanlar ağaların ve beylerin yaşam sürdüğü alanlardı.
Apartmanlaşma ve modernleşme ile unutulmaya yüz tutan mahalleler, yerel yönetimlerin çabalarıyla yeniden keşfedildi ve turizme kazandırıldı.
Gaziantep Mahallelerin Tarihi ve Günümüzdeki Önemi
Tabakhane, Şehreküstü, Hoşgör, Bey ve Akyol mahalleleri, şehrin asli sakinliğinin kanıtı olarak kabul ediliyor. Bu eski semtler, zaman içinde halk tarafından terk edilmiş, bazıları satılmış veya kiraya verilmişti. Taş mimariyle inşa edilmiş evler, belediyelerin restorasyon çalışmaları sayesinde turizmin hizmetine sunuldu.
Mahallelerdeki tarihi camiler, hanlar ve hamamlar restore edilerek müze, kültür merkezi, butik otel, kafe ve restoranlara dönüştürüldü.
Günümüzde bu mahalleler, hem Gazianteplilerin hem de şehir dışından gelen turistlerin ilgisini çekiyor.
Gaziantep'te Mahalle Kültürü ve Birlikte Yaşam
Eskiden Gaziantep mahallelerinde farklı din ve kültürlerden insanlar bir arada yaşardı. Müslümanlar, Hristiyanlar ve Yahudiler, komşuluk ilişkilerini saygı çerçevesinde sürdürürdü.
Ramazan ayında Müslümanlara yemek pişiren Hristiyanlar, cumartesi günleri yemek pişirmeyen Yahudi komşularına yiyecek götürürdü. Bugün de arka sokaklarda kapı önlerinde oturan kadınlar, eski mahalle kültürünün izlerini yaşatıyor.
Gaziantep'in Eski Mahalle İsimlerinin Hikayeleri
Tabakhane Mahallesi
Gaziantep Kalesi eteklerinde, Alleben Deresi kenarında kurulan ve deri işleyen ustaların bulunduğu bu mahalleye “Tabakhane” adı verilmiştir. Deri işlenirken çıkan koku nedeniyle diğer mahalleler arasında esprili sözlerle anılırmış. Mahalle, Suburcu ve Şehreküstü’den gelen damacılarla kahvehanelerde eğlenceli zamanlar yaşarmış.
Bey Mahallesi
Gaziantep taş mimarisinin en güzel örneklerini barındıran Bey Mahallesi, adeta açık hava müzesi niteliğindedir. Bölgede Oyuncak Müzesi, Ali İhsan Göğüş Müzesi, Atatürk Anı Evi, kültür merkezleri, butik oteller ve çok sayıda kafe bulunuyor. Bey Mahallesi, 1587 yılında yapılan Bey Camisi’nden adını almıştır ve bir dönem Hristiyan Ermeniler ile Müslümanların yoğun olarak yaşadığı semttir.
Şehreküstü Mahallesi
Gaziantep’te isminin kökeni tartışmalı olan Şehreküstü Mahallesi hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır.
Bir rivayete göre, aile çevresine küsen bir kişi şehrin dışına gidip yalnız yaşayacağı bir ev yapmış, halk da buraya “Şehreküstü” adını vermiştir. Başka bir anlatı, Ermeni bir kızın ismi olan “Şara”dan türediğini, zamanla Şehreküstü’ye dönüştüğünü söyler.
Akyol Mahallesi
Eski Gaziantepliler, Akyol Mahallesini “Ağyol” olarak adlandırır. 1879 yılında kurulan Amerikan Hastanesi bu bölgede yer alır ve hâlâ hizmet vermektedir. Mahalle, okumuş insanların çıktığı bir semt olarak bilinir.
Hoşgör Mahallesi
1950’li yıllarda bağlık ve bahçelik alan olan Hoşgör Mahallesi, şehir merkezine göçle birlikte gelişmeye başlamıştır. Kara Memet ve diğer ilk yerleşenler, bölgeye evlerini yapmış ve mahalleye ilgi artmıştır.
“Hoşgör” ismi, belediye yetkililerinden mahallelilere hoşgörülü olunması talebinden gelmiştir. Mahalle, zamanla semt olarak anılır hâle gelmiş ve yeni yerleşimlere öncülük etmiştir.
Gaziantep'te Yerel Yönetimlerin Restorasyon Çalışmaları
Gaziantep’te yerel yönetimler, eski mahallelerin tarihi dokusunu koruyarak turizme kazandırmak için yoğun çaba harcamıştır.
Restore edilen evler, hanlar ve camiler, müze, butik otel ve kafelere dönüştürülerek şehre ekonomik katkı sağlamakta ve mahallelerin canlılığını sürdürmesine olanak tanımaktadır.
