2024 yılı için belirlenen net asgari ücret miktarı 17,002 TL olarak açıklandı. Son yıllarda asgari ücrete yapılan artışlar göz önüne alındığında, bu rakam açlık sınırının üstünde; ancak bu durumun sürdürülebilirliği konusunda çeşitli belirsizlikler var.
İstanbul, İzmir, Antalya ve Muğla gibi büyük şehirlerdeki yüksek kira ve yaşam maliyetleri, asgari ücretle geçinmeyi zorlaştırıyor. Bu nedenle, şehirler arasındaki farklı ekonomik koşulları göz önünde bulundurarak "bölgesel asgari ücret" uygulaması sık sık tartışılan bir konu haline geldi.
Bölgesel asgari ücret nedir?
Bölgesel asgari ücret, İstanbul gibi yaşam maliyetlerinin yüksek olduğu şehirlerde asgari ücretin artırılmasını öngören bir uygulama olarak öneriliyor. Bu uygulama, şehirler arasındaki maliyet ve yaşam standartlarındaki farkları dikkate almayı amaçlıyor.
İstihdam oranları, işgücüne katılım ve işsizlik gibi ekonomik göstergeler, bu tür bir uygulamanın gerekliliğini destekleyen temel unsurlar arasında yer alıyor. Bu göstergeler, bölgesel asgari ücretin uygulanabilirliği ve faydaları üzerine yapılan tartışmaların merkezinde bulunuyor.
Türkiye'de asgari ücret, iller bazında kişi başına düşen milli gelir oranlarına göre değerlendirildiğinde önemli farklılıklar ortaya çıkıyor. Özellikle Kocaeli ve İstanbul gibi sanayi ve ekonomi merkezleri ile Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki iller arasındaki oransal farklar dikkat çekici. İstanbul'da asgari ücret, kişi başına düşen milli gelirin yaklaşık %24'ünü oluştururken, Van gibi düşük gelirli bölgelerde bu oran yüzde 27'ye kadar çıkabiliyor.
2022 yılı itibariyle Türkiye genelinde kişi başına düşen GSYH 176,651 TL iken, brüt asgari ücretin yıllık toplamı 68,850 TL idi, bu da Türkiye genelinde oranı yüzde 39 olarak belirliyor. Bu durum, Türkiye'nin farklı bölgelerinde ekonomik dengesizliklerin olduğunu ve asgari ücretin bu dengesizlikleri yansıttığını gösteriyor. Kocaeli'nde asgari ücret, kişi başına düşen milli gelirin sadece yüzde 0,23'ünü temsil ederken, bu oran Van gibi şehirlerde çok daha yüksek seviyelerde. Kocaeli ve İstanbul’dan sonra bu oranın en düşük olduğu iller sırasıyla Tekirdağ, Ankara, İzmir, Bilecik, Kırklareli, Yalova, Bursa, Antalya, Çanakkale ve Muğla olarak sıralanıyor.
2022 yılı itibariyle Türkiye'de brüt asgari ücretin kişi başına düşen milli gelire oranı ciddi farklılıklar göstermektedir. Bu fark, özellikle Van gibi bazı illerde daha belirgindir; burada asgari ücret, kişi başına düşen milli gelirin yüzde 27'sine tekabül ediyor. Van'da asgari ücretli bir çalışan, şehirdeki ortalama kişi başına gelirden yüzde 27 daha fazla kazanma potansiyeline sahip. Ağrı, Şanlıurfa ve Bitlis gibi iller de benzer bir durumda olup, bu illerde asgari ücretliler kişi başına düşen milli gelirden daha fazla kazanıyor. Bu şehirlerin ardından Ağrı, Şanlıurfa ve Bitlis geliyor.
Öte yandan, Kocaeli ve İstanbul gibi sanayi açısından zengin illerde ise durum farklı. Bu illerde yüksek GSYH'ye rağmen, asgari ücretin kişi başına düşen milli gelire oranı yüzde 0.23 ve yüzde 0.24 gibi oldukça düşük seviyelerdedir. Bu, asgari ücretin bu şehirlerdeki kişi başına milli gelirin sadece dörtte birine denk geldiği anlamına gelir. Bu durum, ekonomik aktivitenin yoğun olduğu illerde bile asgari ücretlilerin gelir düzeylerinin göreceli olarak düşük kaldığını ortaya koyuyor. Bu veriler, Türkiye'deki şehirler arasındaki ekonomik dengesizlikleri ve yaşam maliyeti farklılıklarını gözler önüne seriyor.
