Gaziantep’in eski mahallelerinde yükselen Antep Evleri, dış mekânlardan mümkün olduğunca soyutlanmış, avluya dönük yapılarıyla dikkat çekiyor.
Genellikle iki katlı olarak inşa edilen bu evler, bölgenin iklimine uyum sağlayacak şekilde taş malzemelerden yapılmış durumda. Havara taşı, keymıh, minare kayası, bazalt, beyaz mermer ve kırmızı mermer gibi farklı taş türleri hem dayanıklılığı hem de evlerin yazın serin, kışın ise sıcak kalmasını sağlıyor.
Hayat: Yaşamın Kalbi
Antep Evleri’nde yaşamın merkezi, “hayat” adı verilen avlular. Mahremiyetin sağlanması amacıyla zemin katlarda sokağa bakan pencereler bulunmuyor, tüm düzen hayata yöneliyor.
Çiçeklikler, gizlenmiş kuyular ve ortada yer alan “ganne” adı verilen havuz, bu avluların ayrılmaz unsurları arasında.
Günlük yaşamın büyük bölümünün geçtiği hayatlarda yaz akşamları sohbetler edilir, kadınlar gündelik işlerini yürütür, çocuklar ise güven içinde oyun oynardı.
Avlulu evler, bir bakıma küçük bir yaşam alanı olarak işlev görüyordu. Çamaşır yıkamadan yemek hazırlamaya, misafir ağırlamadan kışlık yiyeceklerin hazırlanmasına kadar pek çok iş avluda yapılırdı.
Çocuklar bu avlularda özgürce oyun oynar, yaşlılar gölgede oturup sohbet ederdi. Böylece avlular, nesiller arası bağların da güçlendiği yerler haline gelirdi.
Mimaride İnce İşçilikEvlerin ikinci katlarında sokağa taşan “köşk” adı verilen çıkmalar yer alıyor. Dışı metalle kaplanan bu yapılar, köşklü evler olarak biliniyor.
Hayat etrafında ocaklık (mutfak), hazna (kiler), hela gibi bölümler yer alırken, üst katlara dışarıdan taş merdivenlerle çıkılıyor. Sofaya açılan odalar çok işlevli kullanım sunarken, eyvan adı verilen gölgeli bölümler özellikle yaz aylarında serinleme alanı olarak kullanılıyordu. Hayatların tabanında ise işçiliğiyle dikkat çeken taş döşemeler bulunuyor.
Kültürel Mirasın Korunması
Antep Evleri, sadece mimari özellikleriyle değil, aynı zamanda kent kültürünün yüzyıllar boyunca nasıl şekillendiğini göstermesiyle de büyük önem taşıyor.
Uzmanlar, bu yapılarının korunmasının Gaziantep’in tarihsel kimliğini gelecek kuşaklara aktarmada hayati rol oynadığını vurguluyor. Bugün hala bazı mahallelerde görülen bu evler, şehrin geçmişten bugüne taşıdığı en özel kültürel miraslardan biri olmayı sürdürüyor.
