SGK mevzuatındaki düzenlemeler, 1 Ekim 2008 sonrası sigorta girişi olan milyonlarca çalışan için emeklilik sürecinde önemli değişiklikler getirirken, emekli olduktan sonra çalışma hakkına ilişkin yeni kural büyük tartışma yarattı.
2008 Sonrası İçin “Ya Çalış, Ya Emekli Maaşı” Dönemi
Türkiye’de düşen emekli maaşları nedeniyle birçok kişi, emekliliğe hak kazandıktan sonra da iş hayatını sürdürmeyi tercih ediyor.
Ancak 2008 sonrası ilk kez sigortalı olan bireyler, sistemi doğrudan etkileyen bir düzenleme ile karşı karşıya kalacak. Bu kişiler, emekli aylığı bağlattıkları andan itibaren çalışamayacak; çalışmayı tercih ederlerse maaşlarından vazgeçmek zorunda kalacak.
2008 Öncesi Sigorta Girişi Olanlar İçin Haklar Değişmiyor
Bu tarihten önce sigorta girişi olanlar ise mevcut haklarını koruyor. Yaş şartı fark etmeksizin hem emekli maaşlarını alabilecek hem de istedikleri işte çalışmayı sürdürebilecekler. İki dönem arasındaki fark, 2008 reformuyla getirilen yeni sosyal güvenlik modelinden kaynaklanıyor.
Yönetmelikteki Açık İfade Sistemin Yolunu Belirliyor
SGK’nın yürürlükteki yönetmeliğinde konuya ilişkin şu hüküm bulunuyor:
“5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği Ekim 2008 sonrasında sigortalı olup çalışmaya başlayanlardan, tarımsal faaliyetler hariç yeniden çalışmaya başlayanların aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi izleyen ödeme döneminde kesilir.”
Düzenlemenin Arkasındaki Gerekçe
Yeminli Mali Müşavir Ahmet Kurtuluş’un milliyet.com.tr’ye yaptığı değerlendirmeye göre, 2008 reformunun hedefi sosyal güvenlik yükünü azaltmak ve istihdamı genç nüfusa açmak. Kurtuluş, emekli bireylerin aktif iş gücünden çekilmesinin iş piyasasında yeni alanlar yaratacağını vurguluyor.
Uygulama Gelecekte Değişir mi?
Türkiye’de ideal koşulda 4 çalışana 1 emekli düşmesi gerekirken, mevcut oran 1,69 seviyesinde. Kurtuluş, bu yapının sürdürülebilir olmadığını belirterek maaş kesintisi uygulamasının yakın vadede kaldırılmasının mümkün görünmediğini söylüyor.
Ancak ekonomik şartlara bağlı olarak uzun vadede yeniden değerlendirme yapılabileceğini de ekliyor.
Düşük Emekli Maaşları İçin Yeni Plan: TES ve BES Güçlenecek
Uzmanlara göre düşük kök maaşlar nedeniyle milyonlarca emekli hâlen en düşük emekli maaşı seviyesinden ödeme alıyor. Bu sorunun çözümü için Bireysel Emeklilik Sistemi’nin güçlendirilmesi ve 2026’da devreye girmesi planlanan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) kritik rol oynayacak.
Yeni Yılda Emekli Maaşlarında Beklenen Artışlar
Kurtuluş’un değerlendirmesine göre:
En düşük SSK ve BAĞ-KUR emekli maaşı: 16.881 TL → %10–12 zamla 18.500–19.000 TL
En düşük memur emeklisi maaşı: 22.671 TL → %15–17 zamla 26.000–26.500 TL
