Türkiye’de son yıllarda hızla değişen işgücü dinamikleri, esnek çalışma modellerini yeniden gündeme taşıdı. Özellikle özel istihdam büroları aracılığıyla sunulan “geçici iş ilişkisi” uygulamaları, kamuoyunda “kiralık işçi” olarak adlandırılıyor. Bu modelin yaygınlaşması, hem işverenler hem de çalışanlar açısından yeni tartışmaları beraberinde getiriyor.
Özel İstihdam Büroları ve Geçici İş İlişkisi
İlk olarak 2016 yılında İş Kanunu’na eklenen düzenlemeyle özel istihdam bürolarına geçici iş ilişkisi kurma yetkisi tanınmıştı. Bu bürolar, işçileri belirli sürelerle başka işverenlere yönlendirerek istihdam sağlıyor. Uygulama, özellikle kısa vadeli projelerde, sezonluk işlerde ve doğum izni gibi geçici boşluklarda tercih ediliyor.
Ancak son dönemde bu modelin kapsamının genişletilmesi ve daha yaygın hale gelmesi, çalışan hakları açısından endişelere yol açıyor. Sendikalar ve işçi temsilcileri, bu sistemin güvencesiz çalışmayı artırabileceği uyarısında bulunuyor.
Pandemi Sonrası Esnekliğe Talep Arttı
COVID-19 pandemisiyle birlikte uzaktan çalışma, yarı zamanlı istihdam ve proje bazlı iş modelleri hızla yaygınlaştı. İşverenler, maliyetleri azaltmak ve operasyonel esneklik sağlamak amacıyla bu tür modelleri daha sık tercih etmeye başladı. Özellikle teknoloji, lojistik, çağrı merkezi ve hizmet sektörlerinde esnek çalışma biçimleri artık kalıcı hale geliyor.
Çalışanlar Ne Diyor?
Kiralık işçi modeliyle çalışan bireyler, iş güvencesi, sosyal haklar ve kariyer planlaması açısından belirsizlik yaşadıklarını ifade ediyor. “Bir gün bir şirketteyim, ertesi gün başka bir yerde. Ne aidiyet hissi oluşuyor ne de uzun vadeli plan yapabiliyorum,” diyen bir çağrı merkezi çalışanı, sistemin psikolojik etkilerine de dikkat çekiyor.
İşverenler Esnekliği Savunuyor
İşveren temsilcileri ise geçici iş ilişkisi modelinin, özellikle ani iş yükü artışlarında ve uzmanlık gerektiren kısa süreli projelerde büyük avantaj sağladığını belirtiyor. “Her pozisyon için kalıcı istihdam mümkün değil. Esnek modeller, hem işin sürekliliğini hem de verimliliği artırıyor,” görüşü öne çıkıyor.
Hukuki ve Sosyal Tartışmalar Sürüyor
Çalışma hayatında esnekliğin artması, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği ve işçi haklarının korunması açısından yeni düzenlemeleri zorunlu kılıyor. Uzmanlar, geçici iş ilişkisi uygulamalarının net sınırlarla tanımlanması ve kötüye kullanımın önlenmesi gerektiğini vurguluyor.
