29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edilen Cumhuriyet’in yıldönümü, her yıl olduğu gibi bu yıl da yurt genelinde büyük bir coşkuyla kutlanıyor. 1925 yılında çıkarılan yasa ile ulusal bayram olarak kabul edilen Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun simgesi olma özelliğini taşıyor.
Cumhuriyet’in İlanı
Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından yeni bir yönetim biçiminin belirlenmesi zorunlu hale geldi. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları, yaptıkları çalışmalar sonucunda Türkiye’ye en uygun yönetim şeklinin cumhuriyet olduğuna karar verdi.
29 Ekim 1923’te yapılan anayasa değişikliğiyle Türkiye’nin yönetim biçimi Cumhuriyet olarak belirlendi. Aynı gün Meclis’te alınan kararla bu büyük olay 101 pare top atışıyla kutlandı.
Cumhuriyet’e Giden Yol
Osmanlı İmparatorluğu 1876’ya kadar mutlak monarşi, ardından belirli dönemlerde meşruti monarşi ile yönetilmişti. I. Dünya Savaşı’nın ardından Anadolu’nun işgali üzerine başlayan Millî Mücadele, 1922 yılında zaferle sonuçlandı.
23 Nisan 1920’de Ankara’da açılan Büyük Millet Meclisi, 1921’de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nu kabul ederek egemenliğin millete ait olduğunu ilan etti. 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılması ile monarşi dönemi tamamen sona erdi.
Cumhuriyet’in Kabulü
27 Ekim 1923’te hükümetin istifası sonrası yeni kabinenin kurulamaması üzerine Mustafa Kemal Paşa ve İsmet İnönü, Cumhuriyet’in ilanını öngören yasa tasarısını hazırladı. Tasarının 29 Ekim 1923’te Meclis’te kabul edilmesiyle Türkiye Cumhuriyeti resmen kuruldu.
Bayram Olarak Kabulü
Cumhuriyet’in ilan edildiği yıl, 29 Ekim günü henüz bayram ilan edilmemişti. Halk, kutlamaları kendi imkânlarıyla düzenledi.
1924 yılında çıkarılan kararnameyle 29 Ekim’in özel programlarla kutlanmasına karar verildi.
2 Şubat 1925’te verilen teklifin ardından, 19 Nisan 1925’te TBMM tarafından kabul edilen kanunla 29 Ekim, “Cumhuriyet Bayramı” olarak resmî millî bayram ilan edildi.
