Antep fıstığının adıyla ilgili yıllardır devam eden bir tartışma son bulmak üzere. Gaziantepliler, fıstığın gerçek kökenini vurgulamak için kararlı bir şekilde duruyorlar. Ancak, Antep fıstığı neden Şam fıstığı olarak anıldı? İşte bu sorunun cevabı, geçmişte yaşanan ilginç bir ticaret pratikte gizli.
ANTEP FISTIĞI MI ŞAM FISTIĞI MI?
Antep fıstığının adıyla ilgili yıllardır süren bir tartışma son buluyor. Gaziantepliler, Antep fıstığının Şam fıstığı olarak adlandırılmasına karşı çıkıyor ve bu ismin kullanılmasından memnun değiller.
Gaziantep'in köklü tarihinde, fıstık ticareti önemli bir rol oynamıştır. 1900'lerde, bölgeye gelen İngiliz tüccarlar, Antep'te yetişen fıstıkları alıp Şam'a götürerek işleyip pazarlamışlardır.
Bu nedenle, Antep fıstığı "şam fıstığı" olarak anılmıştır. Ancak, sonraki yıllarda, Suriye'nin sınırları değişince ve ticaret modeli evrilince, Antep fıstığının merkezi Gaziantep haline gelmiştir.
Gaziantep halkı, bu isim karışıklığını açıkça reddediyor ve fıstığın gerçek kökenini vurguluyor. Bu açıklama, yıllardır süren bir anlaşmazlığa ışık tutuyor ve Antep fıstığı ile Şam fıstığı arasındaki belirsizliği aydınlatıyor.
HANGİ İLİN FISTIĞI MEŞHUR?
Antep fıstığının birçok çeşidi vardır ve farklı iklimlerde ve coğrafyalarda yetişir. Antep fıstığı, adını Türkiye'deki ilk fıstık işletmelerinin Gaziantep'te kurulması sebebiyle Antep fıstığı adını almıştır. Ayrıca geçmiş yıllarda üretimin büyük çoğunluğunun Gaziantep’te gerçekleşmesi ve ürünün tüm ülkeye buradan dağıtılması ile birlikte Gaziantep öne çıkmıştır. Bu nedenle Gaziantep’in f
Antep Fıstığı Çeşitleri Nelerdir?
- Tekin: En kaliteli çeşitlerden biri olarak bilinir ve yüksek verim sağlar.
- Barak Yıldızı: Diğer çeşitlere göre daha erken olgunlaşır.
- Kırmızı: Nadir bulunan bir çeşittir ve genellikle kısa yaz mevsimlerinin olduğu bölgelerde yetişir.
- Halebi: Yüksek kaliteli olmasına rağmen, verim açısından diğerlerine göre düşüktür.
- Uzun: Orta kalitede bir çeşittir ve yüksek verim sağlar, genellikle yaygın olarak kullanılır.
- Ohadi: Geç olgunlaşır ve verimi diğer çeşitlere göre daha düşüktür.
- Siirt: İhraç edilen fıstık çeşitleri arasında yer alır ve en kaliteli Antep fıstığı olarak bilinir.
ANTEP FISTIĞI NEDEN BU KADAR PAHALI?
Antep fıstığının yüksek fiyatının ardında birkaç faktör yatar: Sınırlı arz, mevsimsel zorluklar, iklim değişkenlikleri ve artan talep gibi etmenler, bu lezzetli kuruyemişin fiyatını artırır.
ANTEP FISTIĞINA NEDEN ANTEP FISTIĞI DENİYOR?
Antep fıstığı, adını Türkiye'deki ilk fıstık işletmelerinin Gaziantep'te kurulmasından alır. Geçmiş yıllarda üretimin büyük çoğunluğunun bu şehirde gerçekleşmesi ve ürünün tüm ülkeye buradan dağıtılmasıyla da öne çıkar. Bu nedenle Antep fıstığı olarak anılmaktadır.
Türkiye'de Antep fıstığı üretim alanlarının çoğunluğu uzun yıllar boyunca Gaziantep'te bulunmasına rağmen, 2014 yılında durum değişti. 2014 yılından sonra Şanlıurfa en büyük üretim alanına sahip oldu. Ülke genelindeki Antep fıstığı alanının yaklaşık % 80'i ise Şanlıurfa ve Gaziantep illerinde yoğunlaşmaktadır.
ANTEP FISTIĞI HANGİ ÜLKEYE AİTTİR?
Antep fıstığı herhangi bir ülkeye ait değildir. Ancak Antep fıstığının ana vatanı Orta Doğu ve Orta Asya’dır. Bunun yanında Antep fıstığı üretiminde dünyada önde gelen ülkelerden ilk üçü İran ABD ve Türkiye’dir.
ANTEP FISTIĞI NEREDE YETİŞİR?
Antep fıstığının asıl vatanı Orta Doğu'dur ve Türkiye, bu lezzetli fıstığın önde gelen üreticilerinden biridir. Bununla birlikte, İran, Hindistan, Suriye, Irak, ve Meksika gibi ülkeler de Antep fıstığı yetiştiriciliğinde önemli rol oynamaktadır.
Türkiye'de, sakız ağacıgiller (Anacardiaceae) familyasından olan "Pistacia vera" türüne ait bir çeşit olan keten gömleği (keten köyneği) Antep fıstığı, 2014 yılından itibaren en fazla Şanlıurfa ilinde yetiştirilmektedir. Şanlıurfa'yı Gaziantep, Nizip, Kahramanmaraş, Siirt, Malatya, Adıyaman ve Diyarbakır şehirleri takip etmektedir. Bu lezzetli fıstık Orta Doğu meyvesi olarak bilinir ve genellikle Şam fıstığı olarak da adlandırılır.
Türkiye'de Antep fıstığı üretimi, %95 gibi yüksek bir oranla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde gerçekleştirilir. Bu fıstıklar, diğer ülkelere göre daha yağlı yapılarıyla bilinen en lezzetli çeşidi olan Antep fıstığına katkı sağlar. Ülke genelinde üretimin %80'i, özellikle Şanlıurfa ve Gaziantep illerinde yoğunlaşmaktadır.
TÜİK'in 2021 verilerine göre, Antep fıstığı üretiminde en büyük paya sahip olan il %38,5'lik oranla Şanlıurfa'dır. Böylelikle Türkiye genelinde en çok Antep fıstığı, Şanlıurfa'da yetiştirilmektedir. Gaziantep ve Siirt ise bu sıralamada onu takip eder. 2021 yılında ülke genelinde 3,9 milyon dekar alanda Antep fıstığı yetiştirilmiş, bunun 1,5 milyon dekarlık kısmı Şanlıurfa'ya aittir. Aynı yıl içinde toplamda 119 bin ton Antep fıstığı üretilmiş olup, Şanlıurfa bu alanda 39 bin tonla başı çekmektedir.
