Neler teklif ediliyor?
-
Teklifleri sunan milletvekilleri ve gruplar, genel olarak “eğitim hakkının korunması” gerekçesiyle; deprem, pandemi, ekonomik yetersizlik, sağlık veya ailevi zorunluluklar gibi mazeretler nedeniyle eğitimine ara veren veya ilişiği kesilen öğrencilerin yükseköğrenime dönüşünü amaçlıyor. Bazı tekliflerde başvuru süresi, kapsanan eğitim kademeleri (ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora) ve sınav/yeniden kayıt koşulları da açıkça belirtiliyor.
-
MHP Mersin Milletvekili Dr. Levent Uysal tarafından TBMM’ye sunulan teklif, “üniversiteyle ilişiği kesilen” öğrencilerin tekrar öğrenime başlama hakkı tanınmasını öngören kapsamlı bir düzenleme olarak tanıtıldı; sosyal medyadaki paylaşımlar ve parti açıklamalarında teklifin Meclis gündemine geldiği bildirildi. Ancak teklifin komisyondaki ve Genel Kurul’daki son durumu yasama sürecine bağlı.
Hangi tarihler, hangi şartlar konuşuluyor?
Gündeme gelen teklifler arasında “başvuru son tarihi” gibi somut tarihler önerilmiş olsa da, bu tür tarihler yasanın yürürlüğe girmesine bağlı olduğundan şu an için sembolik niteliğe sahip. Yani TBMM’den kanun çıkmadan kesin başvuru takvimi ilan edilemez.
Kimler yararlanacak?
-
Ortak hedef grup: Ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde olup kayıt dondurma, ilişiğin kesilmesi, atılma veya benzeri sebeplerle eğitimini tamamlayamamış öğrenciler.
-
Ayrışan noktalar: Bazı teklifler, disiplin cezalarıyla ilişiği kesilen öğrencileri kapsama alırken; bazıları ise belirli suç veya disiplin yaptırımlarını kapsam dışı bırakmayı önerebiliyor. Ayrıca, afın kaç dönem/kaç sınav hakkı tanıyacağı, yeniden kayıt prosedürleri ve hangi yıllara ilişkin kayıpların kapsama gireceği tekliften teklife değişiyor.
Geçmiş düzenlemeler ne gösteriyor?
Daha önceki yıllarda (ör. 2022’de yürürlüğe giren düzenlemeler gibi) benzer uygulamalar, başvuru süresi, öğrenime başlama yarıyılı ve başvuru usullerine dair açık kurallar getirmiş; üniversitelerin uygulama esasları da YÖK ve ilgili yükseköğretim kurumları tarafından teferruatlı biçimde ilan edilmişti. Bu tür emsaller, yeni tasarıların yürürlüğe girmesi hâlinde izlenecek yol haritası hakkında fikir veriyor.
İktidar-muhalefet ve sivil toplum tepkileri
-
Bazı muhalefet milletvekilleri ve gençlik/öğrenci örgütleri af taleplerini sosyal adalet ve eğitim hakkı ekseninde savunuyor; eğitimlerini kaybeden gençlerin piyasaya vasıfsız girmemesinin, toplumsal maliyetler doğuracağı vurgulanıyor. Öte yandan eleştiriler, affın adalet, disiplin ve akademik standartlar üzerindeki etkileri konusunda yöneltiliyor; hangi disiplin ihlallerinin kapsamda olacağı tartışma yaratıyor.
Pratik sonucu ne olur?
-
Henüz yasalaşmadı: Mevcut durumda öğrenci affından söz edebilmek için TBMM’den kanun çıkması gerekiyor. Bu yüzden öğrencilerin şahsi planlarını netleştirmeden önce resmi duyuruları ve YÖK ile üniversite sayfalarını takip etmeleri şart.
-
Hazırlık önerisi: Öğrenciler, ilişiklerinin kesildiği üniversiteyle yazışma kayıtlarını, mazeret belgelerini (sağlık raporu, deprem/evrak, iş yükü belgeleri vb.) düzenlemeli; olası başvuru süreçlerinde hızlı hareket etmek üzere belge kopyalarını saklamalıdır.
Eğitim hakları savunucuları ve bazı akademisyenler, affın toplumsal faydasına vurgu yaparken (kaybedilen insan sermayesinin geri kazanımı), hukukçular ve disiplin hukuku uzmanları, afta kapsama giren fiil ve hallerin açıkça düzenlenmesi gerektiğini; aksi hâlde idari ve hukuki ihtilafların artacağını belirtiyorlar. Bu dengelerin nasıl kurulacağı, tasarıların ayrıntılarına bağlı olacak.
Son durum ne zaman kesinleşir?
Meclis takvimi, komisyon süreci ve partiler arası pazarlıklar tasarıların kaderini belirleyecek. Haziran–Temmuz 2025 döneminde Meclis gündemine gelen teklif ve girişimler olmasına rağmen (farklı milletvekillerinin teklifleri), 2025 ortası itibarıyla kesinleşmiş bir kanun metni Resmî Gazete’ye intikal etmemiştir. Öğrenciler ve ilgililer, TBMM internet sitesi ve YÖK duyurularını izlemeli; üniversitelerin resmi açıklamalarını takip etmelidir.
